Experts zoeken alternatief voor falende consensus van Washington

De Amerikaanse econoom John Williamson gebruikte de term consensus van Washington voor het eerst in 1989 voor het geheel van aanbevelingen als de privatisering van staatsbedrijven, de reductie van de staatsschuld en de belastingsdruk, de nadruk op handel en het aantrekken van buitenlandse investeerders. Het recept moest de landen in het Zuiden economische groei brengen, maar in de praktijk draaide het anders uit.

In Latijns-America is het gemiddelde inkomen per inwoner momenteel twee
procent lager dan in 1997, zo berekenden de Verenigde Naties. De Economische Commissie voor Latijns-America en de Cariben (CEPAL) spreekt van een verloren half decennium. De jaren tachtig waren eerder al een verloren decennium als gevolg van de Mexicaanse en Argentijnse schuldencrises.

Susan George, de vice-voorzitster van de Franse afdeling van de anti-globaliseringorganisatie Attac, stelde vast dat de Latijns-Amerikaanse economie sterker groeide tussen 1950 en 1980, toen er andere economische recepten werden toegepast. Het neoliberale beleid van de jaren negentig zorgde voor een massale herverdeling van de rijkdom, van de lagere en middelmatige inkomens naar een rijke minderheid. George ziet een gelijkaardig fenomeen op wereldschaal, waar rijke landen rijker worden en
arme landen armer.

Een economisch beleid kan pas slagen wanneer het rekening houdt met de belangen van het volk, zei George. Dat is alleen mogelijk wanneer het volk rechtstreeks bij het beleid betrokken is, zoals bijvoorbeeld in de Braziliaanse stad Porto Alegre. Het succes van de nieuwe Braziliaanse
president Luiz Inácio de Silva is het gevolg van 25 jaar geduldig werk van
de Arbeiderspartij en bewijst de noodzaak van een sterke organisatiestructuur.

José Maria Figueres, een voormalige president van Costa-Rica, beweerde in zijn tussenkomst dat Latijns-Amerika tien jaar later bevrijd is van neoliberale dogma’s. De markt lost niet alles zelf op. Het continent heeft begrepen dat liberalisering op zich niet volstaat voor duurzame ontwikkeling. Figueres verdedigde het aspect fiscale discipline maar benadrukte het belang van investeringen in mens en milieu en een sterke rol voor de overheid.

Steen Jörgensen, de directeur van de afdeling Sociale Ontwikkeling bij de Wereldbank, prees landhervormingen als sleutel tot duurzame ontwikkeling: Ze creëren tewerkstelling voor plattelandsbewoners en verkleinen zo de inkomenskloof. Jörgensen benadrukte de noodzaak om kleine landbouwproducenten in het Zuiden te beschermen tegen het schokeffect van de globalisering. Zonder regelgevend kader heeft een kleine boer in Zambia alleen de risico’s en niet de voordelen van een vrije wereldhandel, zo luidde het.

Ten slotte moet de verdeling van ontwikkelingshulp afhankelijk worden gemaakt van nieuwe sociale criteria. Dag Ehrenpreis van de afdeling Armoedebestrijding van de OESO wees op het belang van milieubescherming, maatregelen voor de gelijkberechtiging van de vrouw en een meer rechtvaardige verdeling van de inkomens. Figueres vond dat steun gekoppeld moet worden aan minder militaire uitgaven en verhoogde inspanningen voor onderwijs en gezondheidszorg.