'Exportwonder' ondanks sociale onrust

Voor de Boliviaanse exporteurs die op vrachtvervoer over de weg zijn aangewezen, was de eerste helft van het jaar geen pretje. Sinds februari werden op de snelwegen die de Boliviaanse La Paz met Peru en met de Chileense havensteden verbinden, geregeld blokkades opgeworpen door militante organisaties van kleine boeren. Die verzetten zich tegen het liberale economisch beleid van president Carlos Mesa. De voorbije weken maakten dan ook nog eens sneeuwstormen de wegen die door het westelijke deel van de Andes voeren onberijdbaar.

De belangrijkste Boliviaanse exportproducten - soja en delfstoffen - moeten langs de grote snelwegen het land worden uitgevoerd, want Bolivia heeft zelf geen toegang tot de zee. Maar aardgas, een ander exportproduct dat in de lift zit, heeft geen last van de problemen waarmee het Boliviaanse wegvervoer kampt. Het zijn de pijpleidingen tussen de Boliviaanse gasvelden en Brazilië en Argentinië die de Boliviaanse export dit jaar tegen alle verwachtingen in hebben doen groeien.

Volgens het Boliviaanse Instituut voor de Statistiek voerde Bolivia tussen januari en april voor bijna 209 miljoen dollar aardgas uit, een derde van de totale export van het land in die periode. De aardgasexport in de eerste vier maanden van het jaar lag daarmee ruim 40 procent hoger dan in 2003. Brazilië neemt elke dag 13 miljoen kubieke meter Boliviaans aardgas af, en experts verwachten dat dit cijfer de komende jaren nog gaat stijgen. In mei trad bovendien een tijdelijke overeenkomst met Argentinië in werking, waardoor dat land tijdens de nu aangebroken winter op het zuidelijk halfrond dagelijks zes miljoen kubieke meter aardgas vanuit Bolivia geleverd krijgt. Argentinië, tot voor kort zelf een aardgasexporteur, kampt met tekorten omdat de industrie er heel snel is gegroeid.

Ondanks de exportproblemen dragen ook sommige delfstoffen bij tot de schitterende resultaten van de Boliviaanse export. De sterke vraag naar tin in Azië heeft de prijs van dat metaal sterk opgedreven. Dat lijkt de Boliviaanse mijnbouw uit de lethargie te halen waarin de sector was verzonken na het prijsverval dat inzette in de tweede helft van de jaren 80. Voormalige mijnwerkers die tijdens de malaise aan de kant waren gezet, keren nu terug naar de afgelegen mijnstreken in het zuidwesten van het land.

Experts zijn het er niet over eens hoe lang de sterke vraag naar exportproducten als soja en metalen zal aanhouden. De econoom Rolando Morales Anaya denkt dat de grondstoffenprijzen ongeveer drie jaar hoog zullen blijven. Maar zeker is dat niet. De Verenigde Staten moeten bijvoorbeeld ongeveer 400 miljard dollar vinden op de internationale markt om hun enorme begrotingstekort te financieren. Dat zal de interestvoeten opdrijven, en dat heeft dan weer een negatief effect op de wereldeconomie en dus op de grondstoffenprijzen.

Volgens Morales Anaya volstaat de groei van de grondstoffenexport overigens niet om de economie van Bolivia, het armste land van Zuid-Amerika, een duurzaam fundament te geven. Hij heeft ook kritiek op het feit dat de staat zo weinig verdient aan de exportsuccessen. Daardoor profiteert ook de arme bevolking er nauwelijks van. Morales Anaya wijst onder meer de voormalige president Gonzalo Sanchez de Lozada met de vinger, die de gassector gedeeltelijk privatiseerde en internationale energiebedrijven binnenhaalde. Die moeten maar 18 procent van hun winst afdragen aan de staat. Ook de strijdbare vakbonden en inheemse organisaties vallen daarover.

Op 18 juli kunnen alle stemgerechtigde Bolivianen zich in een referendum uitspreken over het Boliviaanse beleid in de aardgassector. Dat was een centrale eis van de sociale protestbeweging die Sanchez de Lozada in oktober 2003 tot aftreden dwong. Het referendum handelt onder meer over de vraag of de gassector opnieuw moet worden genationaliseerd en op welke punten de bestaande wetgeving rond de exploitatie van de Boliviaanse gasvoorraden moet worden herzien.

Maar er is verzet tegen het referendum. Boerenorganisaties en inheemse bewegingen in het westen van het land dreigen met een boycot omdat ze ervan uitgaan dat er geen fundamentele wijzigingen komen. De agro-industrie in het rijkere oosten wil dan weer dat de stembusgang gewoon wordt afgeblazen - zij zijn tevreden met het huidige beleid. Economen vrezen dat door de aanhoudende sociale onrust het investeringsklimaat in Bolivia niet voldoende kan verbeteren om de economie echt op gang te trekken. (PD/ADR)