Film Osama Bin Laden onder vuur

De thriller  Zero Dark Thirty beschrijft grotendeels de tien jaar volgehouden queeste van CIA-agente Maya. Daar waar anderen opgeven, sneuvelen of Ben Laden dood wanen, gaat zij hardnekkig door. Scenarioschrijver Mark Boal was in 2004 embedded journalist in Irak en gebruikte deze ervaring bij het schrijven van de film. Bigelow en Boal kregen voor hun film ook hulp en informatie van de Amerikaanse overheid, wat vooral omstreden was bij de Amerikaanse conservatieven.

Omstreden verhoortechnieken

De grootste controverse over de film is echter de voorstelling van de gebruikte foltertechnieken door de CIA. In de film leidt waterboarding tot cruciale informatie om Osama Bin Laden te vinden. Drie Amerikaanse senatoren uiten hun ongenoegen over dit aspect in een brief aan Michael Lynton, CEO van Sony Pictures Entertainment, filmdistributeur van Zero Dark Thirty. Volgens de democraten Dianne Feinstein, Carl Levin en John McCain heeft een studie uitgewezen dat gewelddadige ondervragingstechnieken geen belangrijke rol hebben gespeeld in het vinden van de schuilplaats van Bin Laden. Ook CIA Acting Director, Michael Morrel, noemt de film een dramatisering en vereenvoudiging van de werkelijkheid. Hij heeft er problemen mee dat de film suggereert feitelijk en accuraat te zijn terwijl de zaken volgens hem overdreven en onjuist worden verbeeld.

José Rodriguez, hoofd van het CIA antiterrorisme programma van 2002 tot 2004, schreef in de Washington Post dat dit soort ondervragingstechnieken wel degelijk belangrijke informatie opleverden, ‘maar de technieken waren helemaal niet zo erg als in de film. Het was geen foltering.’

Filmjournalistiek

Scenarioschrijver Boal reageert op de kritiek en benadrukt dat het een film is en geen documentaire. ‘We hebben enkel geprobeerd duidelijk te maken dat waterboarding en andere harde ondervragingstechnieken deel uitmaakten van het CIA-programma. De film heeft geen politieke agenda en oordeelt niet. We wilden gewoon een voeten-op-de-grond-ervaring creëren.’ De film was een poging om de kunst van de cinema verder te ontdekken. Het is niet de bedoeling een politieke stelling te maken, laat staan een politieke verandering te veroorzaken, verklaren ze.

Boycot in Pakistan

Ondertussen proberen de Pakistaanse filmdistributeurs de film uit de markt te weren. Ze willen geen film tonen die Pakistan in verlegenheid brengt, verklaren ze. Navy Seals vonden de al Qaeida leider in Abbottabad, een Pakistaans dorp met militaire opleidingskampen. De Pakistaanse overheid wist officieel van niets.