Financiële crisis begint pijn te doen in arme landen

Onderzoekers van het Britse Institute of Development Studies vroegen 21 academici en beleidsmakers uit 14 ontwikkelingslanden naar hun inschatting over de effecten van de financiële crisis op hun land. Opvallend is dat de antwoorden sterk uiteenlopen – de verwachte effecten verschillen naargelang de economische situatie in de betrokken landen, hun blootstelling aan bepaalde risico’s en hun capaciteit om problemen op te lossen. Maar duidelijk is dat de crisis alle landen treft, ook arme landen die nagenoeg volledig geïsoleerd zijn van de financiële markten.

Zes effecten

Uit de antwoorden komen zes belangrijke effecten naar voren:

• De exportvraag loopt terug. Bangladesh kreeg in september zeven procent minder orders binnen van Europese en Amerikaanse kledingbedrijven. Kenia merkt dat Europese klanten minder bloemen bestellen. In Kenia en Thailand levert ook het toerisme sinds vorig jaar veel minder op.   
• Investeringen drogen op. Tussen januari en september trokken investeerders netto 500 miljoen dollar weg uit de Filippijnen. Tijdens diezelfde periode vorig jaar pompten investeerders netto nog 3,4 miljard dollar in het land. Ontwikkelingslanden worden door investeerders in het algemeen als risicovoller beschouwd
• De wisselkoers verslechtert. De Zuid-Afrikaanse rand is 35 procent van zijn waarde kwijtgespeeld tussen half September en half oktober. De Indiase roepie was nooit minder waard tegenover de dollar. Dat is het gevolg van de plotse terugtrekking van buitenlands kapitaal uit die landen. Landen en bedrijven met een hoge buitenlandse schuldenlast kunnen erdoor in de problemen komen.
• Hogere kost van buitenlandse leningen. Ontwikkelingslanden moeten hogere risicopremies en meer interest betalen op de internationale kapitaalmarkt.
• Migranten sturen minder geld naar huis. Sommige migranten in de westerse landen verliezen hun job, voor de anderen wordt het leven duurder
• Ontwikkelingshulp vermindert. Veel donorlanden hebben de voorbije jaren beloofd meer geld uit te gaan geven aan ontwikkelingssamenwerking. Dat bleken al eerder loze woorden, en nu wordt de neiging nog groter om de hand op de knip te houden. Vooral voor zwart Afrika kan dat dramatisch worden; bijna twee derde van de netto kapitaalinstroom in de regio bestaat uit ontwikkelingshulp.

 
Omdat de gevolgen verschillen van land tot land, lopen ook de oplossingen die de experts naar voren schuiven uiteen. De meeste experts pleiten voor hogere overheidsinvesteringen waar die betaalbaar zijn, het opschroeven van de ontwikkelingshulp, de hervorming van internationale financiële instellingen om ontwikkelingslanden er beter aan bod te laten komen en de uitbreiding van sociale vangnetten in de ontwikkelingslanden.