Frontex draait overuren op Lampedusa

Die zenuwachtigheid leidde al tot de nodige uitspraken in de pers. De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Franco Frattini sprak over een “exodus van bijbelse properties” en schatte dat mogelijk zo’n 300.000 mensen klaar staan om de Middellandse Zee over te steken. Roberto Maroni, minister van Binnenlandse Zaken, deed er nog een schepje bovenop en had het over maar liefst 1,5 miljoen vluchtelingen, een “invasie die Italië op de knieën zou brengen”. De uitspraken van beide heren kwamen er nadat op korte tijd zo’n 5000 Tunesiërs de oversteek naar het Italiaanse eiland Lampedusa maakten. Hierop riep Italië de hulp in van de rest van de EU en van het Europees agentschap voor Grensbewaking Frontex.

Operation Hermes

Samen met de Italiaanse overheid coördineert Frontex nu de grensbewaking rond Lampedusa en de eilanden in de buurt. Dat het agentschap zo snel kon reageren is geen toeval. Er was al een operatie gepland in de regio. Joint Operation Hermes 2011 zou normaal in juni dit jaar van start gaan, maar werd omwille van de omstandigheden vervroegd. Italië leidt de onderneming, terwijl andere lidstaten patrouilleboten, vliegtuigen en personeel ter plekke sturen. Ook Belgie zendt twee experten.

De werkwijze van Frontex kreeg al heel wat kritiek. Er zijn genoeg gevallen bekend waarbij personeel van het agentschap vluchtelingen op volle zee terugstuurde. Dat is niet alleen een inbreuk op het recht om asiel aan te vragen, maar brengt ook rechtstreeks het leven van vluchtelingen in gevaar. Verschillende Italiaanse vluchtelingenorganisaties hebben al de bezorgdheid geuit dat ook nu mensen worden teruggestuurd zonder de mogelijkheid een asielaanvraag in te dienen.

Verdrag

In 2008 tekende Italië een verdrag met Libië. Dit akkoord, het Verdrag van Benghazi, regelde onder andere een verregaande samenwerking tussen beide landen om de stoom migranten uit Afrika richting Italië te stoppen. Libië kreeg hiervoor technologie en financiële middelen van Italië. In het verdrag staat expliciet de mogelijkheid van ‘push back’-deportaties vermeld waarbij vluchtelingen worden teruggestuurd zonder asiel te kunnen aanvragen, hoewel dit volgens internationaal recht illegaal is. Libië heeft altijd een barslechte reputatie gehad als het aankomt op de behandeling van vluchtelingen. Uitbuiting en mishandelingen zijn geen uitzonderingen. Maar dat heeft Italië en Frontex nooit belet mensen terug te sturen.