Fukushima brengt uitbuiting in kerncentrales aan het licht

“Fukushima heeft voor publiek bewustzijn gezorgd rond de arbeiders die de onderbuik van de industrie vormen”, zegt Minoru Nasu, woordvoerder van de Japanse Unie van Dagloners. Volgens Nasu maakt de nucleaire industrie intensief gebruik van de ongeschoolde arbeiders maar doet ze dat via twijfelachtige aannemers om ze als dagloners te kunnen inzetten.

Uit cijfers van de het Japanse Nucleair en Industrieel Veiligheidsagentschap blijkt dat 80 procent van de arbeiders in de commerciële kerncentrales op basis van tijdelijke contracten werken. In de kerncentrale van Fukushima was dat zelfs 89 procent.

De praktijk, die al decennia oud is, kan volgens Nasu nog het beste beschreven worden als “een menselijke veiling.” Arbeiders komen voor zonsopgang samen in plaatsen als parken, en worden daar opgepikt om naar de kerncentrales gebracht te worden.

De arbeiders krijgen contracten voor enkele maanden om ongeschoolde en gevaarlijke arbeid uit te voeren in de centrales. Ze zijn niet beschermd in geval van een ongeluk en krijgen geen verzekering op lange termijn voor ziektes als leukemie of andere vormen van kanker. “Als hun werk gedaan is, wordt gewoon van hen verwacht dat ze verdwijnen”, zegt Nasu. “Niemand zorgt voor ze.”

Schildklierkanker

Seizi Saito, een voormalig arbeider van 71, is een van de weinigen die zijn verhaal wil doen. Als loodgieter werkte Saito vijftien jaar in de centrale van Tsuruga, in het westen van Japan. Hij repareerde er lekken in het koelsysteem. “De omstandigheden waren angstaanjagend, veeleisend en gevaarlijk”, vertelt hij op een vergadering van arbeiders en activisten. “Maar het grootste probleem was het gebrek aan bescherming voor de arbeiders.”

Saito, die schildklierkanker overleefde, vindt dat er speciale vakbonden nodig zijn om zich het lot van de dagloners aan te trekken. Volgens Mikiko Watanabe van het Burgercentrum voor Nucleaire Informatie zijn veel arbeiders te bang om hun stem te laten horen. “Ze zijn bang hun baan te verliezen en gediscrimineerd te worden in een maatschappij die neerkijkt op slachtoffers van kernenergie”, zegt ze. Die angst maakt het voor de aannemers makkelijker om hun rechten te schenden.

Bewustzijn

Toch brengt de ramp in Fukushima hoop, zeggen activisten. De duizenden vluchtelingen die geëvacueerd zijn uit de regio rond de centrale hebben de aandacht van de bevolking gevestigd op de slordige manier waarop in kerncentrales gewerkt wordt. Hoewel veel dagloners aanvankelijk mee geëvacueerd waren, werd een groot aantal terug naar de site gevoerd om mee te helpen bij het opruimen.

Volgens Mitsuo Nakamura van de Vakbond voor Fabrieksarbeiders lieten arbeiders zich vooral door de hoge lonen verleiden. “De daglonen in de nucleaire industrie zijn hoger dan in bijvoorbeeld de bouw”, zegt hij. “Dat geeft vooral bij oudere arbeiders de doorslag, die elders geen baan vinden.”

Maar Nakamura denkt dat het aantal arbeiders dat onverantwoorde risico’s wil nemen snel zal dalen, dankzij de berichtgeving uit Fukushima.