Geboorte kroonprins rakelt debat hervorming monarchie op

Koningsgezinde Marokkanen zien de geboorte van de eerste zoon van de Marokkaanse koning Mohammed VI en zijn vrouw, prinses Lalla Salma, als een wissel op de toekomst van de monarchie die in de helft van de 17de eeuw in Marokko gevestigd werd. Maar voor anderen is de blijde gebeurtenis een aanleiding om de discussie over de modernisering van het Marokkaanse politieke systeem te heropenen.

De monarchie mag niet doof blijven voor de roep om hervormingen en modernisering als ze wil overleven in een samenleving die voor ingrijpende veranderingen staat, stelt Mohamed Sassi, een vooraanstaand politiek activist en een voormalig lid van de Union Socialiste des Forces Populaires. Volgens hem is er een grondwetsherziening nodig om de politieke macht die nu bij de koning geconcentreerd zit, over te dragen aan politici die ter verantwoording kunnen worden geroepen.

Abdelhamid Amine, de voorzitter van de Marokkaanse Vereniging voor de Mensenrechten, eist een nationaal debat over de modernisering van de monarchie. Ook hij vindt dat de koning het regeren aan anderen moet overlaten. Amine belandde onder Hassan II, de vader van de huidige koning, voor 12 jaar in de gevangenis omdat hij had geijverd voor de omvorming van Marokko tot een republiek.

De Marokkaanse grondwet heeft een erfelijke monarchie ingesteld die overgaat van vader op zoon. De Marokkaanse koning heeft veel macht: hij benoemt en ontslaat de premier, de andere ministers en hoge functionarissen, is opperbevelhebber van het leger en geeft ook leiding in religieuze zaken. De grondwet verbiedt het leveren van kritiek of commentaren bij de woorden en daden van de vorst.

Koning Mohammed VI volgde in juli 1999 zijn vader Hassan II op, die het land sinds 1961 met harde hand had geregeerd en volop gebruik maakte van zijn prerogatieven. Mohammed VI lijkt het politieke systeem te willen moderniseren. Hij heeft politieke gevangenen vrijgelaten die door zijn vader achter de tralies waren gezet en trouwde ook met een vrouw van gewone komaf. Maar anderzijds zijn er de voorbije jaren toch ook weer journalisten en andere critici van het regime gevangen gezet op grond van beledigingen aan het adres van de koning.

Tegen Ali Lamrabet, de directeur en eigenaar van de weekbladen Demain en Doumane, loopt een proces wegens bijdragen in zijn bladen waarin de vorst en de heilige waarden van Marokko beledigd zouden zijn. Het gaat om een aantal satirische verhalen over de manier waarop het koningshuis in de staatskas zou graaien. Volgens Lamrabet stelt het entourage van de vorst ook nog altijd slaven tewerk. In een eerdere zaak werd Boujemaa Wardi, een kleine winkelier, tot een gevangenisstraf van vijf jaar veroordeeld omdat hij een tijdschrift de koning op de cover had verscheurd.

Dergelijke incidenten zijn niet bevorderlijk voor de democratie en het respect voor de mensenrechten in Marokko, oordeelde commentaarschrijver Mustapha Hairan in het veelgelezen weekblad Assahiha Al-Ousbouya. Oude praktijken die we verdwenen achtten, worden blijkbaar toch voortgezet.’