“Geboortehuizen” slaan niet aan bij Peruaanse Amazone-indianen

Puerto Ocopa is een dorp van 253 Ashaninkafamilies diep in de jungle van Centraal-Peru. De Peruaanse overheid is er een geboortehuis aan het bouwen, waar vrouwen kunnen gaan bevallen in het bijzijn van hun familie en een traditionele vroedvrouw. Er is ook medisch personeel ter plaatse dat kan optreden in geval van complicaties. De bedoeling is de intimiteit van de traditionele manier van bevallen te combineren met de voordelen van de moderne geneeskunde.
“We moeten de mensen duidelijk maken dat ‘institutioneel’ bevallen de kans op een dodelijke afloop voor moeder en kind vermindert”, zegt Lucy del Carpio, die de thematiek coördineert op het ministerie van Gezondheid. “Op het platteland beviel nog niet zo lang geleden slechts één vrouw op vijf in een gezondheidscentrum. Bloedingen zijn de voornaamste doodsoorzaak bij een bevalling. Als er geen medische zorgen in de buurt zijn, is de vrouw ten dode opgeschreven.”
Tussen 2000 en 2007 is het aantal bevallingen in medische centra op het platteland verdubbeld, van 24 tot 48 procent. Sinds 2004 is de overheid begonnen met de systematische bouw van ‘interculturele’ geboortecentra, 390 tot op heden. Maar toch is de moedersterfte tussen 2005 en 2007 niet veel sneller gedaald dan voorheen. In Peru kennen 185 geboortes op 100.000 een dodelijke afloop.
De aanpak heeft vooral resultaten opgeleverd in de Andeshooglanden rond Cuzco in het zuiden van het land. In 140 geboortehuizen kunnen vrouwen traditioneel rechtopstaand bevallen, met dierenhuiden om zich te verwarmen. In het Amazonewoud, waar 76 centra zijn gebouwd, gaat het moeizamer.

Culturele verschillen

“Het probleem is cultureel”, zegt Alfonso Nino Guerrero, professor gezondheidszorg aan de universiteit Cayetano Heredia. “Je kan in het Amazonewoud niet dezelfde modellen gebruiken als aan de kust of in de bergen. Voor de mensen in het woud is een geboorte een intiem familiegebeuren, waarbij geen vreemdelingen worden geduld.”
De ‘interculturele’ aanpak van de regering is er in realiteit op gericht de indianen te overtuigen hun manier van denken te veranderen, vindt Guerrero. “Maar eigenlijk moeten de diensten worden aangepast aan de gemeenschappen”.
Antropologe Elisa Terreros denkt er net zo over. “In de meeste gevallen is er niet met de lokale gemeenschappen overlegd. De mensen hebben het gevoel dat de geboortecentra niet tot hun wereld behoren. Het is nochtans belangrijk om de banden met de inheemse mensen aan te halen zodat er een echte dialoog kan ontstaan tussen hun manier van denken en de Westerse visie.”
Het Gezondheidsministerie heeft pamfletten laten drukken waarin de centra in lokale talen worden aangeprezen. In de praktijk is het bijzonder moeilijk om die te verspreiden, omdat veel dorpen alleen met de boot te bereiken zijn. Giovanna Sandoval, een jonge dokter in Puerto Ocopa, getuigt over de moeilijkheden om met de indianengemeenschappen te werken: “Ze komen alleen als ze echt zwaar ziek zijn. Je moet ze echt gaan opzoeken om ze te behandelen, en vaak worden ze erg kwaad. Ze kunnen het ook moeilijk verdragen dat ik hen aanraak.”
Sandoval moet toegeven dat ze eigenlijk slecht op haar taak is voorbereid. “Voor ik naar hier werd gestuurd, kreeg ik algemene lessen over de meest voorkomende tropische ziekten in de jungle. De mensen die die opleiding gaven, wisten niets over de mensen hier.” In de hele oerwoudprovincie Satipo kreeg alleen de hoofdarts een opleiding interculturele gezondheidszorg.
“Maar er is toch vooruitgang”, zegt Sandoval. “Ze leren van ons heel wat over voeding. Zo hebben ze nu geleerd bonenpuree te maken, en dat is heel goed voor de kinderen.”
Bij dit artikel is een foto in printformaat beschikbaar:
http://ipsnoticias.net/fotos/mujer_milagros_salazar.jpg