Geen goed moment om vrede te sluiten (analyse)

De Amerikaanse president Barack Obama kan zeker niet aangewreven worden dat hij niet in het koude water van het stilgevallen vredesproces gesprongen is. Op de top met de Palestijnse president Mahmoud Abbas en de Israëlische eerste minister Benjamin Netanyahu wees hij op de dringende noodzaak om de problemen echt aan te pakken en het gekibbel te stoppen over de manier waarop de onderhandelingen moet beginnen.
Zowel Palestijnen als Israëli’s reageerden met het gebruikelijke vertoon van ontgoocheling en scepticisme. Ze wuifden het Amerikaanse ongeduld weg en lijken al de tijd van de wereld te hebben.
Israëlische commentatoren hadden het over de ‘Top van de Berisping’. “Excuseer ons, meneer de president. U kunt nu wel Netanyahu en Abbas op de vingers te tikken, maar we weten allemaal hoe moeilijk de problemen op te lossen zijn”, zei Keren Neubach tijdens haar radiotalkshow op de Israëlische openbare zender. “Ons conflict met de Palestijnen kan niet opgelost door met een toverstok te zwaaien en ons te vragen om het te laten verdwijnen.”
In een interview met de pan-Arabische krant Al-Hayat zei Mahmoud Abbas donderdag dat de rechtse regering-Netanyahu zelf het probleem was. Er is “geen infrastructuur voor onderhandelingen.” Met de vorige regering was al een akkoord bereikt over de krachtlijnen van de onderhandelingen, “we kunnen dus niet zomaar even van nul beginnen”, aldus Abbas.
Volgens Abbas wil Netanyahu niet weten van een bevriezing van de bouw van nederzettingen. Bovendien “zegt Nethanyahu dat er niet over Jeruzalem onderhandeld kan worden en niet over de vluchtelingen. Wat blijft er dan nog over om over te onderhandelen?”

Legitimiteit

Aan beide kanten bestaat de indruk dat de Israëlische en Palestijnse leiders op dit moment niet onder druk gezet willen worden in het vredesproces. Ze lijken vooral geïnteresseerd in het behoud van hun binnenlandse legitimiteit. Als ze onder de huidige omstandigheden in de onderhandelingen zouden stappen, dan zou hun achterban hen daar wel eens kunnen op afrekenen, vrezen ze.
“Als de Palestijnse leiders onder druk gezet werden om in een vredesproces te stappen zonder dat Israël in alle bezette gebieden de bouw van nederzettingen stopt, dan zou dat hun leiderschap ondermijnen in de ogen van het Palestijnse publiek en nog meer munitie leveren voor wie vindt dat onderhandelingen niet de oplossing zijn.”

Succes

Ondanks Netanyahu’s uitspraken dat hij “bereid (is) tot onderhandelingen zonder voorafgaande voorwaarden”, zijn er geen aanwijzingen dat hij echt geneigd is om op korte termijn stappen te doen in het vredesproces.
Zijn strategie in New York werd als een succes bestempeld, vooral door zijn meest fervente nationalistische aanhangers. Netanyahu heeft de perceptie doen ontstaan dat hij niet bezweken is onder de druk om de nederzettingen te bevriezen en dat de Palestijnen nu “de onwilige vredespartner” zijn.
In die sfeer klinkt de aansporing van het Witte Huis om dit “unieke moment” voor een vredesakkoord te grijpen, veeleer hol.

Iran

“Als u geen vooruitgang boekt in het vredesproces”, waarschuwde Rahm Emmanuel, stafchef van het Witte Huis, “dan geeft u Hamas en Hezbollah en Iran, de vijanden van vredesproces, een veto.”
De “urgentie” waar Obama het over had, is vooral geënt op die “vijanden” van het vredesproces. Internationaal gezien draait het op dit moment helemaal niet rond het vredesproces in het Midden-Oosten maar rond Iran en zijn nucleaire ambities.
Er kan geen twijfel bestaan over Obama’s volharding in dit vredesproces. Pessimisten die de VS een gebrek aan echt engagement verwijten en het over een kaakslag voor het vredesproces hebben, zijn voorbarig.
Maar ondanks de druk die het Witte Huis op de ketel zet, is het weinig waarschijnlijk dat Obama een doorslaggevende rol zal kunnen spelen in het Israëlisch-Palestijnse conflict zolang hij niet – op de een of andere manier – met de Iraanse nucleaire kwestie afgerekend heeft. Per slot van rekening maakt het keren van de Iraanse dreiging deel uit van het allesomvattende vredesakkoord waatoe Barack Obama zich geëngageerd heeft.