Gemeenschapsradio verovert Afrika

Gemeenschapsradio’s informeren mensen over gebeurtenissen in hun eigen buurt. Ze geven mensen die grotere media-instellingen vaak over het hoofd zien een stem. Mali telt er intussen 150, Zuid-Afrika een honderdtal, Senegal 36 en Mozambique 25.

In deze landen zijn de regeringen bereid om de radio’s aan zendmateriaal te helpen en om de kosten voor een zendvergunning te verlagen, zegt de Wereldwijde Vereniging van Gemeenschapsradio’s AMARC.

In andere landen hebben gemeenschapsradio’s het moeilijker. Het grote obstakel is het gebrek aan gespecialiseerde wetgeving, zegt AMARC-voorzitter Steve Buckley. Ik denk omdat regeringen in een heel aantal landen bang zijn dat ze macht verliezen als ze gemeenschappen toelaten zelf uitzendingen te maken.

Concreet kunnen zulke regeringen de zendvergunningen zo duur maken dat ze buiten het bereik van non-profitorganisaties komen te liggen. Dat gebeurt momenteel bijvoorbeeld in Kenia, zegt Grace Githaiga, de coördinator van het Kenya Community Media Network (KCOMNET).

Als je informeert over gevoelige zaken, zoals het beleid, en gemeenschappen het recht geeft daarover ook nog eens hun eigen mening te ventileren, wekt dat de woede van de regering op, zegt Githaiga. Volgens haar verklaart dat waarom de jaarlijkse vergunning voor een gemeenschapsradio in Kenia evenveel kost als die voor een commercieel station: 1.337 euro. Veel te veel, vindt de Keniaanse. Veel toekomstige stations hebben daardoor hun ambities moeten opbergen.

Het Oost-Afrikaanse land kent momenteel maar één gemeenschapsradio: Mang’elete. Die begon na een intensieve lobbycampagne van tien jaar uit te zenden in het oosten van het land. Twee andere gemeenschapszenders wachten op een vergunning.

Keniaanse activisten willen dat de wetgeving onderscheid maakt tussen gemeenschapsradio’s en commerciële zenders en de eerste belastingvermindering geeft op het materiaal.

In het naburige Uganda zijn intussen acht gemeenschapsradio’s in de ether. Maar ook hier is er ruimte voor verbetering, vindt Jimmy Okello, de manager van gemeenschapsradio Radio Apac. De sector kent geen wetgeving. Eens de regering gemeenschapsradio zou erkennen, zullen er waarschijnlijk meer radio’s komen.

Radio Apac verspreidt een vredesboodschap in noordelijk Uganda, waar de rebellen van het Lord’s Resistance Army in 1986 de wapens opnamen. We maken mensen diets dat rebellie schadelijk is en roepen de jonge mannen die zich bij de rebellen hebben aangesloten op om op hun beslissing terug te komen. Een aantal onder hen hebben inderdaad de wapens neergelegd, zegt Okello.

Op lange termijn hebben gemeenschapsradio’s nood aan meer dan betaalbare zendvergunningen en belastingvoordelen om te overleven en succes te boeken. Ook vrijheid van meningsuiting is essentieel, zei de Keniaanse onderminister van Onderwijs Kilemi Mwriria eerder deze maand op een AMARC-bijeenkomst van meer dan honderd Afrikaanse gemeenschapsradio’s in de Keniaanse hoofdstad Nairobi.

Keniaans parlementslid Reuben Ndolo zal het graag horen. Hij werd kort voor de bijeenkomst gearresteerd. Reden? Op een politieke bijeenkomst zong hij een liedje dat president Mwai Kibaki lui noemde en beweerde dat zijn echtgenote Lucy eigenlijk op de troon zat. (ADR/MM)