'Genodicedocumenten' Guatemala mogelijk openbaar

“De slachtoffers hebben recht op de waarheid. Het openbaar maken van deze documenten is een vorm van compensatie”, zei Alejandro Rodríguez, advocaat van de Associatie voor Gerechtigheid en Verzoening (AJR), gisteren (donderdag) tijdens een hoorzitting van het Grondwettelijk Hof. Tijdens de zitting voerden de openbare aanklager en advocaten van Ríos Montt argumenten voor en tegen openbaarmaking aan. De rechtbank heeft vijf werkdagen om een besluit te nemen.
Eerder ging een lagere rechtbank niet in op het verzoek van Ríos Montt om de documenten geheim te houden. Het argument van rechter Napoleón Gutiérrez was dat openbaarmaking de nationale veiligheid niet in gevaar brengt omdat de misdaden al zijn begaan. Hij gaf het ministerie van Defensie, dat de documenten als ‘staatsgeheim’ bestempelt, opdracht om gewaarmerkte kopieën te overhandigen aan de rechtbank die de zaak behandelt waarin Ríos Montt en andere hoge militairen beschuldigd worden van genocide.
De documenten gaan over militaire operaties die werden uitgevoerd tijdens de meest bloedige periode van de dictatuur, waarin honderden indianendorpen van de kaart werden geveegd. Mannen, vrouwen en kinderen werden vermoord.
Artikel 30 van de Guatemalaanse grondwet zegt dat alle bestuursdocumenten openbaar zijn, tenzij het gaat om militaire of diplomatieke kwesties waarbij de nationale veiligheid in het geding is. “We kunnen deze misdaden niet verborgen houden met het argument dat het gaat om staatsgeheimen”, zei Edgar Pérez, een andere advocaat van AJR. “Het argument ‘staatsgeheim’ kan niet gebruikt worden als mechanisme voor straffeloosheid.” Pérez zei te vermoeden dat degenen die de documenten geheim willen houden, de bedoeling hebben om daarmee het onderzoek naar de mensenrechtenschendingen te blokkeren.
De voormalige dictator, die in Guatemala aan de macht was van maart 1982 tot augustus 1983, wordt in Guatemala vervolgd voor misdaden die zijn begaan tijdens zijn bewind. Die periode was de meest bloedige van het gewapende conflict in het land dat duurde van 1960 tot 1996. Bij dat conflict kwamen meer dan 200.000 mensen, vooral indianen van het platteland, om het leven.
In juli 2006 vaardigde een rechtbank in Spanje, de Audiencia Nacional, een internationaal arrestatiebevel uit dat moet leiden tot de uitlevering van Ríos Montt en zeven andere hoge militairen en ambtenaren aan Spanje. Zij worden beschuldigd van marteling, staatsterrorisme en genocide.
Een van Ríos Montts advocaten voerde donderdag aan dat documenten die bestempeld zijn als ‘staatsgeheim’, volgens de militaire regels pas dertig jaar later openbaar gemaakt mogen worden, onder een besluit dat genomen moet worden door dezelfde autoriteit die de documenten eerder classificeerde. In dat geval is dat het ministerie van Defensie.