Gevangenenschandaal stelt voorzetting VS-aanwezigheid in Irak in vraag - analyse

De vraag naar de toekomst van de Amerikaanse aanwezigheid in Irak werd gisteren (donderdag) aangebracht door John Murtha, een conservatieve en uiterst invloedrijke Democraat met nauwe banden met het Pentagon. Zijn aanval op de Amerikaanse misrekeningen in Irak was vernietigend. We moeten meer troepen mobiliseren of vertrekken zei Murtha tijdens de emotionele persconferentie waarbij hij de inhoud bekendmaakte van de geschreven waarschuwingen die hij sinds het eerste van een reeks bezoeken aan Irak in september vorig jaar naar Bush en andere toppolitici had gestuurd.

Murtha’s woede weerspiegelt de groeiende notie dat de regering - wiens interne verdeeldheid nu meer dan ooit in het oog loopt - de pedalen in Irak kwijt is. Dat werd nog benadrukt door de geheel onverwachte vraag naar de extra 25 miljard dollar, waarmee het totale budget voor Irak en Afghanistan van 2001 tot nu op 191 miljard dollar komt.

Dat de regering-Bush totaal niet weet wat gedaan, werd duidelijk met het nieuws dat de president Rumsfield onder vier ogen had verweten dat hij hem niet had gewaarschuwd over de foto’s vooraleer die in de media kwamen. Dat bericht stond in vette koppen op de voorpagina van de ‘Washington Post’ and the ‘New York Times’. Het is nooit eerder gezien dat mensen van het Witte Huis journalisten inlichten over een privé-uitbrander - en dat naar alle waarschijnlijkheid deden met de goedkeuring van de president.

Het was ook koren op de molen van Rumsfelds rivalen in het ministerie. Die vertelden de media dat ze Rumsfeld en zijn hooggeplaatste assistenten herhaaldelijk hadden gewaarschuwd over problemen in verband met gevangenen, niet alleen in de Abu Ghraib-gevangenis, maar evengoed in Afghanistan en in de gevangenis in Guantanamo Bay, Cuba. Powell heeft de kwestie meerdere keren op tafel gebracht - om zoveel mogelijk gevangenen vrij te laten en om te verzekeren dat de gedetineerden fatsoenlijk behandeld werden, zei een hoge functionaris in de ‘Post’.

Rumsfeld is echter niet volledig weerloos. Een paar uur na de publicatie van het bericht in de ‘Post, kopte de ‘Los Angeles Times’ dat Rumsfeld in januari bericht kreeg over de mishandelingen in Abu Ghraib en Bush kort daarna persoonlijk op de hoogte bracht. Dat leidde dan weer tot genante vragen tijdens de briefing door het Witte Huis gisteren (donderdag) over wat de president met die informatie had gedaan. Het leek een echo van de toestand een paar weken geleden, toen Bush op de rooster werd gelegd over zijn acties nadat hij een maand voor de aanslagen van 11 september 2001 informatie kreeg over plannen van al-Qaeda’s om vliegtuigen te kapen in de VS.

Zowel het Witte Huis als Rumsfeld beklemtonen nu dat ze alleen mondeling over de misbruiken hoorden en de foto’s nooit gezien hadden totdat CBS’ Sixty Minutes II ze vorige week op het televisiescherm bracht.

Het is echter hoogstens twijfelachtig of die verklaring zal volstaan om het schandaal in te dijken, vooral in het licht van de geruchten dat de foto’s nog maar de top van de ijsberg zijn. In een interview met Fox News op woensdagavond voorspelde onderzoeksjournalist Seymour Hersh, die het gevangenenverhaal in ‘The New Yorker’ bracht, dat dit soort dingen veel wijder verspreid was. Er zijn video’s van dingen waarover je niet zou willen reppen op de nationale televisie. Hersh baseert zijn voorspelling grotendeels op het rapport van majoor-generaal Antonio Taguba, waarvan delen nog altijd geclassificeerd zijn. Taguba onderzocht de misbruiken vanaf januari, toen Rumsfeld er voor het eerst over hoorde, en rondde zijn rapport begin maart af (ADR/MM).