Geweld op school wordt vrouwelijk

De meeste scheldpartijen en vuistgevechten in haar school dit jaar gingen uit van meisjes, knikt de 18-jarige Marcela, laatstejaars op een school in een middenklassenwijk in Rio De Janeiro. De evolutie van de voorbije twee jaar is onvoorstelbaar, zegt ook de sociologe Miriam Abramovai, die meewerkte aan een studie over geweld in de Braziliaanse scholen. De Braziliaanse meisjes reageren steeds agressiever en raken vaak slaags. Meestal draaien de gevechten rond vriendjes.

Abramovai en haar collega’s ondervroegen meer dan 12.000 scholieren uit vijf Braziliaanse grootsteden. Meer dan vier op vijf daarvan maakten melding van gewelddadige incidenten of tekenen van geweld in hun school. Diefstal werd het vaakst genoemd als probleem, maar 12 procent van de respondenten zei dat ze medescholieren met pistolen hadden opgemerkt. Messen duiken nog veel vaker op in de Braziliaanse scholen.

Marcela is niet erg onder de indruk van het geweld op haar school. Ze komt uit Rocinha, een sloppenwijk waar drie weken geleden 12 mensen omkwamen bij schermutselingen tussen twee rivaliserende bendes. Volgens Abramovai worden de scholen besmet door de criminaliteit buiten de schoolpoorten. Veel leerlingen van de school van Marcela komen uit armenwijken, waar drugshandel en zware misdaad onuitroeibaar lijken. De leden van jeugdbendes brengen die wereld ook de scholen binnen.

Maar Abramovai stelt dat het geweld ook in de scholen zelf ontstaat, door het gebrek aan respect tussen leerkrachten en jongeren en tussen de scholieren onderling. Volgens de sociologe moet het Braziliaanse onderwijs meer investeren in dialoog en democratie.

De Braziliaanse regering probeert het tijd te keren. Het ministerie van Onderwijs heeft beslist een veelbelovend programma uit te breiden dat de voorbije jaren in 7 van de 25 Braziliaanse deelstaten het geweld in de scholen merkbaar heeft doen teruglopen. Het door de Unesco ondersteunde initiatief stelt openbare scholen in de weekends open voor sport en culturele activiteiten; de gemeenschappen rond de school participeren in de planning daarvan. Het programma doet het vandalisme in de scholen teruglopen en blijkt ook een positieve uitwerking te hebben op de relaties binnen de schoolgemeenschap. Tot hiertoe bereikt het programma 7.000 scholen (PD/ADR).