Gewraakt hoofd van Nationale Inlichtingenraad wilde geloofwaardigheid terugbrengen

De Nationale Inlichtingenraad, die namens 16 inlichtingendiensten belangrijke ontwikkelingen analyseert, heeft een kersverse ex-voorzitter. Charles Freeman is een van de meest gewaardeerde diplomaten van zijn generatie. Zijn kandidatuur werd gesteund door twee oud-ambassadeurs van de VS in Israël. Ze vonden hem “een man van integriteit en hoge intelligentie, die nooit zijn inschattingen liet beïnvloeden door zijn persoonlijke meningen”.

Geloofwaardigheidsprobleem

Volgens Freeman hadden de inlichtingendiensten niet alleen een kwaliteitsprobleem, maar ook een geloofwaardigheidsprobleem. “Dat werd onder andere geïllustreerd tijdens de aanloop naar de oorlog. De inlichtingendiensten waren bereid om hun conclusies zo in stukjes op te hakken dat het paste bij de smaak van hun consumenten.”

Freeman wilde zich inzetten voor een andere omgang met informatie. “Geheime informatie wilde ik niet hoger aanslaan dan bekende informatie. Inlichtingen zijn alle feiten die van belang zijn voor de besluitvorming, als ze maar geloofwaardig zijn. Of ze nu uit de kluis van het Kremlin komen of uit de Financial Times.” Daar waren sommige groepen het niet mee eens. “Die zagen al aankomen dat ik met inlichtingen zou komen die niet zou passen bij wat hen politiek uitkwam.”

Volgens Freeman wordt er te veel aandacht besteed aan wat er op dit moment precies gebeurt – hoe veel tunnels in Gaza Israël precies heeft vernietigd. Maar wat betekent dat voor Israël op de lange termijn? En voor Gaza, en voor de Amerikaanse belangen? Wat zijn de consequenties op lange termijn van het uitblijven van vrede voor de Israëliërs en het voortdurende uitknijpen van de Palestijnen? “Ik had gehoopt dat we naast verslaggeving meer reportages konden schrijven, om het maar journalistiek te vergelijken.”

Hegemonie van de dollar

Een thema dat veel te weinig aandacht krijgt, is de toekomst van het geldsysteem. “Het gebruik van de dollar als internationaal betaalmiddel sinds Bretton Woods is de basis geweest voor onze hegemonie”, vindt Freeman. “Het heeft ervoor gezorgd dat wij ons niet aan de financiële discipline hoefden houden die we wel van andere landen hebben geëist. Bovendien stelde het ons in staat om de banksector te manipuleren om ons beleid door te voeren, zelfs als anderen dat niet steunden – ten aanzien van Iran bijvoorbeeld.”

Op dit moment roepen China, Rusland, Brazilië, India en Zuid-Korea allemaal dat de dollar langzaam door iets anders vervangen moet worden. “Ik heb dat al meer dan een jaar zien aankomen. Het is niet een probleem dat je met oorlogsschepen kunt oplossen. Als mensen de dollar niet meer willen, kun je er niets meer aan doen. Ik vind dat dus ook een strategische kwestie.”

Een andere fundamentele ontwikkeling is de uitholling van de Euro-Atlantische wereldorde die gebaseerd is op de rechtsstaat en op de mensenrechten. “Het centrum verplaatst zich nu naar niet-westerse landen die daar niet aan hebben meegedaan. Gaat onze wereldorde overleven als we niets doen? Wat voor consequenties gaat het hebben als er een orde komt die op andere waarden is gebaseerd? Er zijn veel ontwikkelingen waar de VS strategisch over zouden moeten nadenken.”

Freeman had de illusie dat hij zaken kon veranderen. “Totdat ik merkte dat de Likoedniks me niet meer loslieten, en dat ze alles zouden doen om mijn analyses en die van de inlichtingendiensten in twijfel te trekken, als dat hen uitkwam. Ik concludeerde dat ik daardoor alles kon doen, behalve de geloofwaardigheid terugbrengen.” En dus stapt hij op. “Ik denk dat ze door hun acties het debat niet hebben gesmoord, maar juist opgerakeld. Dat is mijn enige troost tegen hun slechtheid.”