"Giftigste plekken liggen in Rusland"

“Deze extreem toxische plaatsen zijn meestal zelfs in eigen land onbekend, en vervuiling op specifieke plekken is een kwestie die ook bij de Verenigde Naties door de mazen van het net valt”, zegt Richard Fuller, directeur van het instituut. “Wat mij choqueert is het gebrek aan minimale voorzorgsmaatregelen zoals afrastering of borden die op het gevaar wijzen”, zegt Jack Caravanos, medisch milieudeskundige aan de Universiteit van New York en technisch adviseur bij Blacksmith.

Welkom in Dzerzhinsk, een stad met 300.000 inwoners in Rusland. Tijdens de Koude Oorlog werden hier een halve eeuw lang chemische wapens geproduceerd. Sarin, VX-gas, mosterdgas, je noemt het maar. Volgens het Blacksmithrapport werd 300.000 ton afval van chemische wapens in het grondwater gedumpt. Niet alleen dat grondwater is besmet, maar een deel van de chemicaliën is weer aan de oppervlakte gekomen in de vorm van toxische meren in de stad.

Sommige gifstoffen zijn aanwezig in concentraties die de veiligheidsnormen miljoenen keren overschrijden. De levensverwachting van een gemiddelde man in Dzerzhinsk is gedaald tot 42 jaar en er worden erg veel kinderen met afwijken geboren. Het Blacksmithinstituut heeft twee kleine waterbehandelingsbekkens gebouwd en werkt samen met de plaatselijke overheid aan een lange-termijnplan om de vervuiling op te ruimen. De Russische overheid heeft naar verluidt geen interesse.

De levensverwachting in een andere Russische stad, het Siberische Norilsk, ligt zelfs nog lager dan in Dzerzhinsk. Volgens sommige schattingen bedraagt ze amper 38 jaar, door de luchtvervuiling en de zware metalen van de grootste metaalsmelterijen ter wereld. In het totaal haalt Rusland drie keer de top tien van deze schandlijst.

De lijst werd samengesteld uit de meer dan 300 plekken ter wereld die de kleine ngo
Blacksmith om bijstand vroegen bij de schoonmaak. Het team van internationale milieu- en gezondheidsexperts van onder meer de Universiteit van New York stelden criteria op om daaruit een lijst van de meest extreem vervuilde sites te halen.

Dominicaanse Republiek

Over naar Haina, een buitenwijk van Santo Domingo, de hoofdstad van de Dominicaanse Republiek. Het rapport beschrijft hoe kinderen er lijden aan acute loodvergiftiging door het Metaloxa-recyclagecentrum voor autobatterijen. Dat is sindsdien verhuisd, maar nog het bloed van duizenden kinderen in Haina bevat nog steeds zeven keer meer lood dan het maximum dat de Wereldgezondheidsorganisatie voor kinderen vooropstelt. Hoge loodconcentraties kunnen hersenbeschadiging en mentale achterstand veroorzaken, zegt Fuller. De kinderen staan bloot aan lood in de bodem en zelfs in het stof in hun huizen. De Dominicaanse regering werkt samen met Blacksmith om de site op te ruimen. “Haina staat in de top tien omdat er in alle ontwikkelingslanden op gelijkaardige wijze wordt gerecycleerd”, zegt Fuller.

China

China dan. Dat heeft maar één vermelding in de top tien, maar dat komt vooral omdat het Blacksmithinstituut er nog maar net een kantoor heeft geopend en weinig onderzoek in het land heeft gedaan. Maar de toestand in Linfen zegt veel. Deze stad in het hart van de enorme en uitbreidende Chinese steenkoolindustrie bezit door die industrie de ergst vervuilde lucht in heel China. Meer dan de helft van de zoetwaterbronnen zijn vervuild en niet geschikt voor consumptie, maar de mensen hebben weinig andere keus in een stad waar de rivieren zwart zien van de teer, zegt het rapport.

De top tien vermeldt verder Ranipet in India, Mailuu-Suu in Kirgizstan, La Oroya in Peru, Tsernobyl in Oekraïne en Kabwe in Zambia. De grote schipbreuken die veel meer media-aandacht krijgen, zijn niet ernstig genoeg om de top-tien te halen. “Die halen hoogstens de top honderd”, zegt Dave Hanrahan van Blacksmith. De ngo hoopt dat er eindelijk een gevoel van hoogdringendheid komt om de ergste plekken aan te pakken.