Grote projecten in de koelkast uit vrees voor oververhitting economie

Het grootste project waarin vertraging komt is de Jinghu-lijn, een hogesnelheidsverbinding tussen Sjanghai en Peking die volgens eerdere plannen klaar had moeten zijn tegen de Olympische Spelen van 2008 in Peking. De opdracht voor de bouw van de 1.307 kilometer lange spoorweg, een project dat voorlopig op 11,5 miljard euro is begroot, wordt toegekend via een internationale aanbesteding. Dat proces zou voor eind dit jaar moeten beginnen. Maar de kaarten van de grote kanshebbers, een Duits en een Japans consortium, lijken veel minder goed te liggen nu de regering steeds meer nadruk begint te leggen op haar nieuwe ‘de-mensen-eerst’-filosofie. Daardoor rijzen er twijfels of de vooruitstrevende Duitse en de Japanse technologie wel geschikt is om de enorme transportproblemen in China op te lossen.

Het Duitse consortium wil een zweeftrein bouwen, een trein waarvan de wagens door een sterk magnetisch veld een eindje boven de bedding in de lucht worden gehouden, waardoor heel hoge snelheden en snel optrekken en afremmen mogelijk worden. Het is de allernieuwste technologie - zelfs in Duitsland is de zweeftrein enkel op een experimenteel traject in gebruik. Maar Peking begint oog te krijgen voor het enorme kosten van het Duitse voorstel - 33 miljoen euro per kilometer - en het probleem dat de zweeftrein een eigen bedding nodig heeft die niet door andere treinen kan worden gebruikt. We zouden het contract zeker in de wacht hebben gesleept als (de vorige premier) Zhu Rongji aan de macht was gebleven, zegt een Duitse ambtenaar die bij de onderhandelingen over het project betrokken is. Maar de nieuwe leiders zijn minder weg van technologie. Ze hebben andere prioriteiten.

Ook de Japanse Shinkansen leek tot voor kort een ernstige kandidaat. De ‘kogeltrein’ is in Japan heel winstgevend en is het stadium van de kinderziekten voorbij. Maar de Chinese regering heeft de laatste tijd uit niets laten blijken dat ze nog warm loopt voor de Shinkansen-technologie. Dat heeft veel te maken met het verzet in de Chinese bevolking tegen het Japanse voorstel. In augustus tekenden 80.000 mensen een via het internet gepubliceerde petitie waarin de regering wordt opgeroepen het prestigeproject niet toe te kennen aan de voormalige bezetter.

Een project dat al een stap verder was maar nu ook in vraag wordt gesteld, is de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van de staatsomroep Chinese Centrale Televisie (CCTV). Rem Koolhaas en Ole Scheeren van het in Rotterdam gevestigde bureau OMA tekenden het ontwerp voor het 530.000 vierkante meter grote gebouw, dat in het centrum van Peking moet komen en 495 miljoen euro zou kosten. Maar er kwam kritiek van premier Wen Jiabao, die het prijskaartje overdreven vond. OMA, dat het contract in 2002 in de wacht sleepte, zou vanuit Peking de vraag gekregen hebben de plannen te veranderen zodat het project minder duur uitvalt. Intussen zouden de Chinese leiders ook twijfelen aan de beslissing om CCTV midden in het centrale zakencentrum in Peking onder te brengen. Ole Scheeren, de projectbeheerder bij OMA, maakt zich echter nog altijd sterk dat het CCTV-hoofdkwartier zal worden gebouwd zoals gepland.

Ook de omstreden plannen voor de bouw van 13 dammen op de Nu, een rivier in de zuidelijke provincie Yunnan, staan op de helling. De dammen zouden verschijnen in een gebied dat omwille van zijn rijke biodiversiteit door de Unesco is uitgeroepen tot werelderfgoed. Maar na een petitieactie van milieuactivisten liet Wen Jiabao de werken verrassend opschorten. Volgens Wen moeten de bezwaren tegen de bouw van de dammen grondig worden onderzocht.

De Chinese regering wil de economische groei dit jaar beperken tot 7 procent om een gevaarlijke oververhitting van de economie tegen te gaan. Daarvoor moet ze fors op de rem gaan staan. In 2003 werd een groeicijfer van 9,1 procent opgetekend, en in het eerste kwartaal van dit jaar werd zelfs 9,7 procent gehaald. Peking heeft de bouw van nieuwe aluminiumsmelterijen opgeschort, en heeft ook aangekondigd dat de expansie van de staal- en de cementindustrie, de vastgoedsector en de automobielnijverheid zal worden beteugeld. De Volksbank - de centrale bank van China - heeft de banken sinds de zomer van 2003 al twee keer verplicht meer geld in reserve te houden, om te verhinderen dat er nog meer geld wordt uitgeleend aan allerlei projecten.

Anderzijds wil de regering meer werk maken van het rechttrekken van de sociale ongelijkheden die zijn ontstaan door de snelle groei van de voorbije jaren. De enorme inkomenskloof en de werkloosheid in traditionele sectoren als de landbouw en de zware industrie kunnen tot sociale onrust leiden die de het economisch wonder op losse schroeven zou zetten. (PD)