'Grote zuivelbedrijven melken Pakistan uit'

Vroeger zouden veel Pakistaanse boeren beschaamd geweest zijn om de melk van hun vee te verkopen. Maar door de erfdeling worden de akkers in Pakistan steeds kleiner, terwijl op veel plaatsen de oogsten teruglopen doordat de grond verzilt is geraakt of de waterhuishouding verstoord is. Boeren moeten wel alternatieve inkomensbronnen zoeken, en dan ligt de dagelijkse melkvoorraad die het vee van een gemiddeld boerengezin levert voor de hand.

Het verbruik van melk, ghee (geklaarde boter) en boter heeft een lange traditie in Pakistan, al vormen ze eigenlijk een nevenproduct: runderen en buffels worden in de eerste plaats gehouden als trek- en transportdieren, schapen en geiten voor het vlees. Volgens officiële cijfers is er in Pakistan per inwoner en per dag 375 gram melk beschikbaar. Ooit was de export van melk verboden om ervoor te zorgen dat het waardevolle voedingsmiddel te bevolking maximaal ten goede zou komen. Maar dat is voorbij - de regering ziet melk nu in de eerste plaats als een product dat deviezen kan opleveren. Ze schat dat in de zuivelsector een omzet van 3,3 miljard euro kan gerealiseerd worden - als er genoeg buitenlandse investeerders worden aangetrokken.

Pakistan staat al op de kaart van de internationale zuivelindustrie - de grootste speler op de Pakistaanse markt is een joint venture tussen Nestlé en het Pakistaanse zuivelbedrijf Milkpak. Nestlé Milkpak haalt via meer dan 3.000 zuivelcentra in de dorpen elke dag melk op van 130.000 boeren. Ook Chaudry Dairies Ltd., een lokale zuivelgigant, koopt massaal melk bij kleine producenten. Er valt nog veel meer melk te halen op het Pakistaanse platteland. Ongeveer 5 miljoen gezinnen houden vee. Een doorsnee plattelandsgezin heeft twee tot drie runderen of buffels en vijf tot zes schapen en geiten. Lok Sujag, een niet-gouvernementele organisatie die rond voedselveiligheid werkt, schat dat Pakistan goed is voor 30 miljard liter melk per jaar. Daarmee zou Pakistan de vierde melkproducent op wereldschaal zijn.

Maar Lok Sujag is niet opgezet met het toenemende omzet die grote zuivelbedrijven realiseren. De regering heeft geen oog voor de sociale kost van de verschuivingen, klaagt Shafique Butt van Lok Sujag. Boeren verkopen hun melk omdat de armoede hun daartoe aanzet. Sommige boeren nemen vrede met 11 roepie (17 eurocent) per liter, terwijl hun productiekost 16 roepie bedraagt. Op die manier kunnen boerengezinnen nooit genoeg volwaardig voedsel kopen om de voedingswaarde te compenseren van de melk die ze van de hand doen. Zelfs een ambtenaar van de Nationale Raad voor Landbouwonderzoek die liever anoniem wil blijven, geeft dat toe.

In veel arme Pakistaanse gezinnen komt niet genoeg eten op tafel. Volgens de Rural Household Survey 2001 - een officieel onderzoek naar de levensomstandigheden van plattelandsgezinnen - is in de deelstaat Punjab meer dan een derde van de driejarige kinderen te licht. 61 procent van de driejarigen is te klein voor hun leeftijd.

Nestlé Milkpal zette vorig jaar samen met Beaconhouse, een keten van privé-scholen, een melkprogramma op. Ouders die hun kroost inschrijven, zijn ervan verzekerd dat hun kinderen drie keer per week melk krijgen op school. Maar het programma loopt enkel in de grote steden - niet op het platteland, waar de nood het grootst is.