Hekserij probaat middel tegen sluikstorters

‘God straft wie hier afval stort’, schreeuwen grote zwarte letters op de muur. De stortplaats langs het Oke-Afa kanaal in Lagos ligt op gehoorsafstand van een kerkhof waar meer dan duizend zielen – slachtoffers van een ramp met een munitiedepot - rusten. Vroeger dumpten voorbijgangers en sluikstorters hier achteloos hun rommel. Maar sinds het dreigement op de muur staat, durft niemand hier nog sluikstorten.

Charles, die zijn brood verdient met het ophalen van vuilnis, voelt zich er niet lekker bij. Vroeger dumpte de vuilnisman zijn dagtaak gewoon aan het hek. Nu rijdt hij netjes naar het midden van het stort met zijn stootkar. Ik ben een christen. Ik wil niet dat God me straft. Het is niet rechtvaardig om de milieudiensten meer werk te geven, zegt Charles, die per dag tussen 15 tot 25 euro verdient met het ophalen van huisvuil in de residentiële wijken.

Het gros van de 10 miljoen inwoners van Lagos heeft doorgaans geen probleem met luikstorten en wildplassen op openbare plaatsen. De meesten doen hun gevoeg gewoon op straat. Dat geeft een geur af die karakteristiek is voor de grootste stad van Nigeria. Bushaltes, bruggen en andere pleisterplaatsen in Lagos werden de jongste jaren herschapen in karakteristieke vuilnisbelten.

In de jaren zeventig al werd Lagos uitgeroepen tot de vuilste stad ter wereld. Dat veranderde toen de militaire sterke man Muhammadu Buhari eind jaren tachtig een verplichte schoonmaakactie introduceerde in het leger. Tegen het begin van de jaren negentig was Lagos daardoor zelfs uitgegroeid tot één van de properste Afrikaanse steden.

President Olusegun Obasanjo schafte het verplichte nummer in het leger af. Hij was ervan overtuigd dat de inwoners van de stad zindelijk genoeg waren om hun eigen omgeving proper te houden. Hij had het mis: Lagos doet zijn oude reputatie van vuilste stad ter wereld opnieuw alle eer aan.

Doodsbedreigingen aan het adres van vervuilers en sluikstorters zijn sinds kort een vertrouwd straatbeeld. Stort hier geen afval, tenzij je wil sterven, zo staat er op een brug over de autostrade van Lagos naar Abeokuta in de buitenwijk Akowonjo. En bij de prestigieuze meisjesschool Queen’s college in Onike, een iets chiquere voorstad, staan de dreigementen in het lokale patois, het Yoruba: To sihin, babalawo fe lo ito. Vrij vertaald: ‘als je hier urineert, dan zal een kruidengenezer je urine gebruiken voor zijn rituelen’.

Deze plaats was vroeger een openbaar toilet omdat de bus hier stopt. Maar sinds de spreuk op de muur staat is de urinegeur weg. Kijk, je kan de donkere sporen nog zien, maar niemand doet het nog tegen de muur, zegt Babatunde Okeowo, een overheidsambtenaar die in de buurt woont. De mensen zijn bang. Ik ook, het lukt mij niet om hier te plassen. Zelfs als ik hoognodig moet, ga ik liever thuis. Misschien is het gewoon een doorzichtige campagne, zegt Okeowo, maar je weet maar nooit wat er met je urine gebeurt. In Nigeria is alles mogelijk.

Wie er achter de campagne zit, weet niemand. Maar zowel milieugroepen als de overheid zijn bijzonder blij met het effect ervan. Je kan het alleen een succes noemen, vindt Julius Enehikuere, een journalist die zich toelegt op het milieu. Het stopt de afvalberg op sommige plaatsen. De initiatiefnemers zouden zich moeten bekend maken zodat de overheid hun campagne kan steunen.

Ondanks de onorthodoxe methodes lijken ze daar op het ministerie van Milieu van de deelstaat Lagos wel voor gewonnen. Elke actie van particulieren die de afvalberg helpt terugdringen is welkom, zegt woordvoerder Segun Thorpe. Deze mensen zijn partners in ons streven naar netheid. We verwelkomen dit initiatief.

Vorig jaar alleen al,spendeerde de deelstaatregering 7,6 miljoen euro aan het opruimen van illegale stortplaatsen. Maar de deelstaat blijft één van de meest vervuilde van het land. In oktober 2003 lanceerde de overheid de campagne ‘Ruim Lagos op’. Omdat de respons zo mager was, werden er milieuwachters aangesteld om overtreders te betrappen en te beboeten. Sluikstorters en wildplassers riskeren nu een boete van 7 tot 37 euro. De huidige hekserijcampagne heeft op korte tijd al meer succes geboekt dan alle overheidscampagnes samen. (MM)