Hervormers debatteren over hervorming - analyse

Bij de laatste vergadering van het partijbureau kwam het IPF-bestuur zelfs niet opdagen. De partijbonzen hadden het te druk met het kijken naar een voetbalwedstrijd op de televisie. Het IPF ligt op apegapen sinds ze van haar parlementaire macht werd beroofd tijdens de verkiezingen van februari. Hoewel het eindresultaat nog dient te worden vrijgegeven, zeggen de conservatieven dat ze tweederde van de 295 zetels zullen bezetten als het nieuwe parlement wordt ingezworen in juni. De hervormingsgezinde president Mohammad Reza Khatami werd wel opnieuw verkozen.

De belangrijkste oorzaak van de machtswisseling in het parlement is het feit dat de hervormingsgezinde kandidaten door de conservatieve clerus werden verbannen van de lijsten. Maar zelfs de hervormers erkennen dat de mot erin zit. Het IPF en andere oppositiepartijen durven geen vuist te maken tegen de theocratische principes van de conservatieve geestelijkheid. Ze weigeren religie te scheiden van politiek en dat geeft hen een te soft imago bij het jonge en hervormingsgezinde deel van de bevolking.

De verdeeldheid is groot, zegt Mohammad Sadegh Javadi Hesar, de uitgever van de verboden hervormingsgezinde krant ‘Tus’. Er bestaat geen consensus over wat de hervorming moet inhouden. Vooral bij de seculiere intellectuelen - een groot deel van de studenten - hebben de hervormers met een zitje in het parlement afgedaan. De hervormers die wel mochten meedoen aan de verkiezingen, worden beschouwd als verraders van de volksbasis waaruit de beweging ontstond.

Vier jaar geleden, bij de zesde parlementsverkiezingen, lanceerden de hervormers een belangrijk platform onder het etiket ‘Iran voor alle Iraniërs, zegt Sohrab Mostofi, columnist voor het magazine GOFT-O-GU (Dialoog). Veel parlementsleden zijn dat vergeten en zijn voor eigen rekening gaan rijden, zegt hij. De parlementsleden hadden de verkiezingen moeten boycotten. Sommige hervormers dienden hun ontslag in als parlementslid, toen het duidelijk werd dat er geschrapt werd op de lijsten. Ze gaven allemaal één reden op, zegt Mostofi. ‘Ik dien mijn ontslag in uit protest tegen de schending van de burgerrechten.’ Een behoorlijk hol gebaar.

Die perceptie leeft ook op straat. De hervormers zijn vooral om zichzelf bekommerd. Alleen wanneer ze zelf gediskwalificeerd worden, denken ze aan de burgerrechten van alle Iraniërs, zegt Wazgen Ebrahimian, een Armeense antiekverkoper die een winkel heeft naast het hoofdkwartier van het IPF. Ze bieden hun ontslag aan om hun politieke toekomst veilig te stellen. (MM/JS)