Hoge metaalprijzen doen Latijns-Amerikaanse mijnwerkers protesteren

De lonen van de mijnwerkers in Latijns-Amerika liggen ver uit elkaar. Werknemers van de traditierijke Chileense kopermijnen verdienen bijna 1600 euro per maand, mijnwerkers in Mexico en Peru amper 200 euro. Maar allemaal willen ze mee profiteren van het geld dat de hoge metaalprijzen doet binnenstromen. De koperprijs is sinds 2004 al met 111 procent gestegen, zilver werd ruim 65 procent duurder en goud meer dan 42 procent.

In Chili legden in augustus 2.000 mijnwerkers drie weken lang de Escondidomijn lam, de grootste kopermijn ter wereld. Een akkoord over een loonsverhoging met 5 procent maakte op 31 augustus een einde aan het conflict.

In Peru blokkeerden actievoerders eind augustus voor vier dagen de Yanacocha-mijn, de grootste goudmijn van Latijns-Amerika. Ze eisten dat het Amerikaanse Newmont en het Peruaanse Buenaventura, de eigenaars van de mijn, meer zouden bijdragen aan de ontwikkeling van de straatarme streek waar de mijn ligt.

De Peruaanse regering ondertekende in augustus een overeenkomst met de grote mijnbouwondernemingen in het land. Die zullen de komende vijf jaar “vrijwillig” 586 miljoen euro in sociale programma’s te investeren in de regio’s waar ze werken. Critici werpen op dat dit nog altijd maar een fractie is van wat de mijnbouwmaatschappijen tegenwoordig verdienen.

De Mexicaanse regering kreeg na de dood van 65 werknemers in een steenkoolmijn in april te maken met sociaal protest dat nog altijd aanhoudt. De meeste van de overleden mijnwerkers bleken geen lid van de nationale mijnwerkersvakbond en hadden ook geen recht op de arbeidsvoorwaarden die voor normale mijnwerkers gelden. Ze werden ingehuurd door de mijn tegen nog geen 50 euro per week. De Mexicaanse regering beschouwt de leiding van de mijnwerkersvakbond niet als een legitieme gesprekspartner, al heeft de bond de meerderheid van de Mexicaanse mijnwerkers achter zich.

De crisis die de mijnbouwsector tot voor enkele jaren doormaakte, heeft de onderhandelingsmacht van de meeste Latijns-Amerikaanse mijnwerkers verzwakt. Van de 70.000 Peruaanse mijnwerkers hebben er amper 10.000 een contract bij een mijnbouwmaatschappij. De overigen werken voor eigen rekening of worden ingehuurd via uitzendkantoren, en zijn dus niet aangesloten bij een mijnwerkersvakbond.

Anders dan in Mexico, Peru en Midden-Amerika is het merendeel van de mijnwerkers in Chili wel bij een vakbond aangesloten. Maar ook de Chileense mijnen besteden steeds meer werk uit, waardoor hun eigen personeelsbestand slinkt.

Veel Latijns-Amerikaanse regeringen durven geen vuist te maken tegen de mijnbouwbedrijven, uit angst investeerders af te schrikken. Met hun rijkdommen “hebben de mijnbouwbonzen de regering op de knieën gekregen”, oordeelt Miguel Palacín, de voorzitter van een Peruaanse organisatie van dorpen die last ondervinden van mijnbouwprojecten. “Het is een schande dat de autoriteiten genoegen nemen met aalmoezen terwijl de bodemschatten volgens de wet toch eigendom zijn van de staat.”

Experts werpen op dat de hoge metaalprijzen, een gevolg van de sterke vraag in India en China, niet zullen blijven aanhouden. Binnen een viertal jaar kan de trend weer ombuigen, denkt Eduardo Chaparro, een mijnbouwexpert van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika.

Actievoerders in Centraal-Amerika willen mijnbouwondernemingen liever meteen helemaal buiten houden. Mijnen levert alleen problemen als vervuilde rivieren, kanker en misvormde kinderen op, vindt de Hondurese bisschop Luis Alfonso Santos. Hij maakt deel uit van een sterke beweging in verscheidene Midden-Amerikaanse landen die nieuwe mijnbouwprojecten stokken in de wielen probeert te steken. (PD/ADR) IPS