IAO raakt het eens over arbeidsnorm visserijsector

Wat twee jaar geleden niet lukte, ging nu wel: werkgevers, werknemers en regeringen uit heel de wereld raakten het eens over een aantal arbeidsregels die de visserijsector overal zou moeten naleven. Dat is meteen de 188^ste IAO-arbeidsconventie. Wereldwijd werken zo’n 30 miljoen mensen in de visserijsector, er zouden elk jaar 180 doden per 100 000 werknemers vallen. Klimaatverandering maakt de zee bovendien steeds onberekenbaarder. ‘Het akkoord is dus niet onbelangrijk’, aldus ACV-voorzitter Luc Cortebeeck. ‘Bovendien is het een akkoord van de oude stijl met zeer gedetailleerde afspraken over rusttijden, repatriëring, sociale zekerheid, opleiding en aanwering tot aan de minimale afmetingen van de bedden toe.’ Zo vraagt de conventie ook minimaal 10 uur rust per dag en 77 uur per week.
Vraag is nu natuurlijk hoeveel regeringen dit akkoord zullen bekrachtigen, en hoe een en ander zal worden gecontroleerd. Net zoals bij de IAO-conventie voor de zeevaartsector spelen havenautoriteiten een grote rol in de controle op de naleving van deze conventie. Zo mogen bijvoorbeeld Belgische havenautoriteiten, als België ratificeert ten minste, ook optreden indien aangemeerde “vreemde schepen” de regels niet zouden naleven.
Traditiegetrouw houdt de IAO in juni haar jaarlijkse arbeidsconferentie met vertegenwoordigers van regeringen, werkgevers en werknemers uit 178 lidstaten. Het meest interessante werk vindt er plaats in de zogenaamde Commissie van de Normen waar overigens ACV-voorzitter Luc Cortebeeck optreedt als spreekbuis van de werknemersgroep.
In de Commissie van de Normen worden gedurende meer dan een week heel concrete overtredingen van de arbeidsconventies van de IAO besproken. Die behandelen allerlei onderwerpen gaande van vrijheid van de ereniging over veiligheid in de asbestsector tot sociale zekerheid en kinderarbeid. Landen zijn vrij die al of niet te bekrachtigen, maar als een land een bepaalde arbeidsnorm heeft onderschreven, probeert de IAO wel na te gaan of het die norm ook naleeft. Elk jaar onderzoekt en bespreekt de Commissie van de Normen een aantal van die overtredingen op het publieke forum.
Omdat er evenwel heel veel overtredingen zijn van de IAO-arbeidsnormen, moet er een selectie gemaakt worden van die gevallen die de Commissie zal behandelen. Die selectie gebeurt gezamenlijk door de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers in de IAO die immers – uniek onder de internationale organisaties – een tripartite structuur heeft. Dat wil zeggen: naast regeringsvertegenwoordigers zetelen er patronale en syndicale vertegenwoordigers in alle bestuursorganen. Dit jaar verliep deze selectie van de overtredingen moeilijk omdat werkgevers en werknemers het niet eens geraakten.
Werknemers wilden dat Colombië waar vorig jaar alweer 72 syndicalisten werden vermoord, werd besproken. De werkgevers vonden dat dit al elk jaar gebeurt en dat het niks zou opleveren, het dit jaar opnieuw te doen. Op een bepaald scandeerden sommige leden van de werknemersgroep dat ze geen enkel geval wilden bespreken indien ook Colombië niet geselecteerd werd. Het compromis bestond erin dat er nog dit najaar een Missie van Hoog Niveau naar Colombië wordt gestuurd, onder meer om uit te zoeken waarom de permanente IAO-vertegenwoordiging die sinds een jaar in Colombië werkt, de hooggespannen verwachtingen nog niet heeft kunnen waarmaken: de straffeloosheid van al het moorden duurt immers onverminderd voort.

Colombië met vorig jaar alweer 72 vermoorde syndicalisten, was een zware twistappel tussen werknemers en werkgevers

Ook over Japan, Turkije, Costa Rica en Australië was er geen eensgezindheid tussen werknemers en werkgevers. De werkers wilden dat Japan besproken werd in verband met conventie 29 over dwangarbeid, meerbepaald in verband met de zogenaamde comfortdames in onder meer Korea die tijdens de tweede Wereldoorlog tot seks met Japanse soldaten werden gedwongen. Cortebeeck: ‘De nieuwe Japanse premier Abe had daarover verwarrende verklaringen afgelegd en dus vonden we het zeker belangrijk dat dit ter sprake kwam maar de werkgevers waren tegen.’ Speelt ook mee dat Japan een belangrijke financier van de IAO is natuurlijk. Australië en Turkije (vrijheid van vakvereniging) werden uiteindelijk wel besproken, Costa Rica niet.
China werd voor het eerst moreel veroordeeld voor het niet-naleven van een IAO-conventie. Niet dat er zo weinig arbeidsproblemen zijn in China maar het land heeft sowieso al niet veel IAO-arbeidsnormen ondertekend en bovendien is het niet makkelijk om informatie te krijgen over de naleving van normen omdat de Chinese vakbond erg dicht bij de regering staat. En zonder informatie is er voor de IAO ook geen basis om een overtreding vast te stellen.
Via ngo’s kreeg de IAO dit keer wel informatie over kinderen die in bepaalde scholen en heropvoedingsgestichten aan het werk worden gezet, dit terwijl China de arbeidsconventies over kinderarbeid wel heeft bekrachtigd. Cortebeeck: ‘De Chinese overheid erkende het probleem, en legde ons uit wat ze er probeert aan te doen. Ze had gehoopt dat dit zou volstaan om niet op de lijst van de aangeklaagde gevallen te belanden. Toen dat een illusie bleek, reageerden de Chinezen bijzonder kwaad.’
“Op de lijst van gevallen staan” is IAO-taal voor “naming and shaming”. De IAO kan landen die IAO-normen niet naleven immers niet echt bestraffen, doch hen enkel moreel veroordelen. Dat heeft niet altijd veel effect. Zo wordt Myanmar, het vroegere Birma, al vele jaren telkens opnieuw aangeklaagd voor dwangarbeid zonder dat het probleem echt ophoudt te bestaan. Ook Zimbabwe en Wit-Rusland kregen het hoogste niveau van kritiek omdat ze de vrijheid van vereniging zwaar schenden. Congo kreeg die speciale paragraaf eveneens omdat de regering niet eens opdaagde om zich te verdedigen tegen de kritiek over veiligheid en gezondheid op het werk, meer in het bijzonder over beveiliging van machines.
Venezuela bleek dit keer een erg omstreden land omdat het voor-en tegenstanders had bij zowel regeringen, vakbonden en patroons. Cortebeeck: ‘Ook in de werknemersgroep leidde dat tot spanningen maar uiteindelijk hebben we wel de lijn gehouden: er is daar een probleem met de vrijheid van vereniging.’
Opvallend was overigens dat de communistische vakbonden – uit Cuba, Venezuela en andere Latijns-Amerikaanse landen, Wit-Rusland, India - zich dit keer sterk manifesteerden. In november vorig jaar fusioneerden de twee grootste internationale vakbondskoepels tot het Internationaal Vakverbond (IVV) maar op de voorbije Arbeidsconferentie leek de relatief kleine groep van communistische vakbonden beter georganiseerd en zorgde ze vaak voor onenigheid in de werknemersgroep, aldus Cortebeeck.