IJslandse walvisvaart maakt visserijklanten boos

Eind januari had de ontslagnemende regering in Reykjavik beslist dat IJslandse walvisvaarders de komende vijf jaar telkens tot 100 dwergvinvissen en 150 vinvissen mochten vangen. De voorbije jaren ving IJsland veel minder walvissen, en in 2008 werd er zelfs helemaal geen quotum uitgevaardigd. De visserijminister van de overgangsregering, Steingrimur J. Sigfusson, beloofde in februari dat hij de internationaal omstreden beslissing zou terugschroeven, maar stelde niet veel later dat de wet hem daartoe alvast voor dit jaar geen mogelijkheden bood. Alleen als er grote problemen opduiken, bijvoorbeeld om het vlees verkocht te krijgen, zullen de quota herbekeken worden. 

Klachten

De eerste walvissen worden waarschijnlijk pas begin juni gevangen, maar de problemen volgden meteen op de beslissing van Sigfusson. Steingrimur Leifsson, de directeur van het grote visserijbedrijf Frostfiskur, zegt dat hij kort na de verklaring van Sigfusson een brief kreeg van Waitrose. In de brief stond dat de keten geen vis meer zou aankopen in IJsland als het land doorgaat met de commerciële walvisvangst. De dure supermarktketen koopt het gros van de productie van Frostfiskur, maar is erg sensibel wat milieukwesties aangaat.
“Dat is slecht nieuws voor ons”, zegt Leifsson. “We leveren hen dagelijks verse kabeljauw en heek, en we krijgen er een goede prijs voor. Er werken 130 mensen voor het bedrijf, en hun banen staan nu op de helling.” Leifsson zegt dat Waitrose ook de voorbije jaren al opmerkingen maakte over de IJslandse walvisvangst, maar dat de veel hogere quota die nu gelden blijkbaar de druppel waren die het vat deden overlopen.
Danica Seafood, een bedrijf dat vis van Frostfiskur en andere IJslandse visserijbedrijven naar Waitrose exporteert, voelt de bui ook hangen. “We leveren al tien jaar aan Waitrose, maar nu hebben we van hen een klacht ontvangen over de IJslandse walvisvaart”, zegt Jan Thomsen, de manager van Danica. “We hebben hen gezegd dat onze leveranciers tegen de beslissing over de walvisvaart zijn, en dat lijkt voorlopig te werken. We zetten nu druk op de regering, en dat gaat goed.”
Asta Einarsdottir, een advocate van het IJslandse ministerie van Visserij, bevestigt dat ook het ministerie klachten heeft gekregen van Waitrose, en ook van Marks & Spencer. Ze zegt dat ze aan nieuwe wettelijke bepalingen voor de walvisvaart werkt die het land zou toelaten “flexibeler” met de zaak om te gaan.
Niet iedereen interpreteert de brieven van Waitrose op dezelfde manier. “Er staat dat Waitrose eventueel zal stoppen met vis aan te kopen, niets meer”, zegt Sigurdur Sverrisson van de Federatie van IJslandse Visserijbotenbezitters. Maar Jess Hughes, de persverantwoordelijke van Waitrose, zegt dat het bedrijf en zijn klanten wel degelijk tegen walvisvangst zijn. Hughes geeft wel toe dat Waitrose ook nog vis koopt van Noorwegen en de Faeröer, landen die ook nog walvissen vangen.

Boycot

Intussen komt er ook protest uit Duitsland. De IJslandse ambassade in Berlijn heeft protestbrieven van Duitse milieuorganisaties binnengekregen waarin gedreigd wordt met een boycot van IJslandse producten. In de jaren 80 organiseerden Duitse milieugroepen al eens zo’n boycot uit protest tegen de toenmalige walvisvaart in IJsland. De supermarktketen Tengelmann stopte toen met de invoer van zeevruchten uit IJsland, waardoor sommige garnalenproducenten overkop gingen.