Illegalen stappen op Antwerpse catwalk

Het is een doordeweeks tafereel aan de tramhalte op de Antwerpse Groenplaats. Een koppeltje met de armen om elkaar heen, iets verderop twee bloedmooie dertienjarige meisjes met lang sluik haar en een elegante lange vrouw met een zonnebril. Trams rijden af en aan. Pas na een tijdje valt het op. Deze mensen nemen nooit een tram.

Dit is geen doordeweeks tafereel. Dit is de opname van een videoclip. Deze modieus geklede mensen zijn illegalen - wettelijk mogen ze niet in België verblijven. Ze dragen kleren die modeontwerpers speciaal voor hen hebben gemaakt. Dit is Illegal Beauty, een samenwerkingsproject tussen Haven vzw, het samenwerkingsverband van Antwerpse organisaties voor vluchtelingen, een achttal beginnende ontwerpers en bekende Belgische modefotografen als Ronald Stoops.

Op zaterdag 10 september showen internationale modellen tijdens stadswandelingen onder meer de aan elkaar bevestigbare jurken van Revital Avidar, een jonge ontwerpster met een eigen winkel in Antwerpen; de kimono’s van Assyrische stof van Betet Skara en de tassen van de Limburgse accessoireontwerper Michael Verheyden. Foto’s en videobeelden zijn al vanaf 8 september te zien in de in de Illegal Beauty vitrine de Nationalestraat 19.

Ik wou mijn creatief talent eens inzetten voor een goed doel, in plaats van alleen ‘nutteloze’ dingen voor de luxe-industrie te maken, zegt Verheyden. Vluchtelingenvrouwen werkten mee aan het ontwerp en de productie van zijn eenvoudige witte tassen met geborduurde bloemen. Ik heb van hen geleerd, over techniek, maar ook over hun levenshouding. Wij laten ons vaak door kleine dingen uit het lood slaan, terwijl zij ondanks hun moeilijke situatie goed kunnen relativeren.

Lies Deckers van initiatiefnemer Haven vzw vertrok van de constatering dat beeldvorming over mensen zonder wettelijke verblijfsvergunning altijd negatief is. Het gaat altijd over wat ze niet hebben, en in de media horen deze mensen in hetzelfde themalijstje als overlast en criminaliteit. Het was een openbaring te horen hoe kunstenaars er zo anders naar kijken. Voor hen is het logisch: dit zijn mensen, waarom worden ze niet in de eerste plaats als mensen bekeken? En mode is bij uitstek een manier om te laten zien wie je bent.

Ik volg volwassenenonderwijs: Nederlands, Engels, kappersschool, zegt Katja op de terugweg van de video-opname. Deze 25-jarige verzorgde vrouw uit Kirgizië woont al vijf jaar in België. Wij zijn geen economische vluchtelingen - Kirgizië is al jaren onstabiel en wij zijn van Russische afkomst, ze proberen ons daar weg te krijgen. We hebben twee jaar geleden regularisatie aangevraagd, maar kregen nog geen reactie. Ik doe niks ergs, ik maak niks vuil of kapot, maar de politie kan elk ogenblik komen, mijn verblijfsvergunning vragen en me gewoon oppakken. Ik ben bang gewoon op straat te lopen. Voor de rest kan ik normaal leven, maar de angst om op straat te lopen, is er altijd.

Misschien kan dit tonen dat wij geen criminelen zijn, zegt Svetlana, een andere deelneemster. Ik moet iets doen, altijd die negatieve reacties, ik kan er niet meer tegen. Ik was in Moldavië lerares Russisch en nu zit ik in deze situatie… Ik heb nog kracht om te werken, ik wil belastingen betalen. Mijn man heeft gouden handen. Maar we mogen niet werken. Svetlana is voorzitter van een jeugdbeweging, zit in een zanggroep en heeft zelfs een cultureel feest georganiseerd. Vijf jaar tussen vier muren zitten, dat gaat niet. Maar ik ben bang, ik ben altijd bang, en nu ook ziek. Er zijn de laatste tijd veel arrestaties, mensen worden naar gesloten centra gebracht. Ik kom uit een land waar geen democratie heerst - waarom gebeurt dit in een democratie? (ADR/MM)

*De namen werden veranderd.
Illegal Beauty in Antwerpen:
* 8-18 september: Illegal Beauty-vitrine, Nationalestraat 19
* Za 10 september: catwalk-stadswandelingen: Vertrek Jezusstraat, 14u
* Zo 11 september: Waalse Kaai 14, 16u: film ‘La Promesse, 19u optreden Jaune Toujours, 21u optreden Dez Mona, inkom gratis

www.illegalbeauty.be