India palmt massaal landbouwgronden in voor industrie

De komende jaren is India van plan om driehonderd “speciale economische zones” (SEZ’s) in verschillende staten in te richten voor grote industriegroepen, zoals de Zuid-Koreaanse staalmagnaat POSCO. Elke zone zal ongeveer 10.000 hectaren land beslaan.

Om dat te realiseren schrikt de Indiase overheid er niet voor terug om de landbouwgronden van de arme boeren in te pikken. Ze heeft daarvoor speciale wetten uitgevaardigd, die het mogelijk maken om de gronden van de boeren af te kopen voor een prijs die ver onder de marktwaarde ligt.

“India is momenteel verantwoordelijk voor een van de grootste landonteigeningen in zijn moderne geschiedenis”, zegt een verontwaardigde Sumit Sarkar, vooraanstaand historicus en schrijver. “Nooit tevoren is een land getuige geweest van de overdracht van duizenden hectaren landbouwgrond naar de private industrie.”

De huidige “landverovering” van de Indiase overheid is een complete ommekeer van wat er in de jaren zestig is gebeurd. Toen had een grote mobilisatie van arme boeren en landlozen in Bihar en Andhra Pradesh zich land toegeëigend van families en personen die volgens de wet te veel eigendom hadden. “Het was een beweging van de armen, geleid door de linksen”, zegt Sarkar. “Vandaag wordt de landverovering geleid door de rijksten.”

De landonteigeningen zorgen uiteraard voor wrevel bij de boeren, die in verschillende staten al hebben geprotesteerd tegen het beleid van de Indiase overheid. Het verzet verenigt ook verschillende politieke partijen, van de rechtse Hindu-partij die aan de macht is in Gujarat, tot de linkse partijen die een kwarteeuw aan de macht waren in West-Bengalen.

De SEZ’s zijn niet alleen controversieel omwille van hun landverovering. Ze betekenen ook serieuze inkomstenverliezen voor de schatkist, omdat ze belastingsvrije enclaves zijn. Het Indiase ministerie van Financiën heeft de verliezen al geschat op 20 miljard dollar (15.8 miljard euro), en dat voor slechts 150 zones.

Zelfs Raghuram Rajan, hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) verzet zich tegen de zones. Hij waarschuwt dat naast een inkomstenverlies voor de staat, “de zones een impuls kunnen geven om de bestaande productie in het land naar daar te verschuiven, ten koste van de samenleving.”

De Indiase overheid zegt dat de SEZ’s één miljoen nieuwe banen zullen creëren. Maar critici waarschuwen dat de kwaliteit van de arbeid er op achteruit zal gaan, omdat de zones niet onderhevig zijn aan de bestaande arbeidswetgeving. Arbeiders hebben bijvoorbeeld niet het fundamentele recht om zich te verenigen en te staken.

“De SEZ’s betekenen op sociaal en economisch vlak een achteruitgang”, zegt D. Thankappan van het Centrum voor Arbeidscontrole. “Ze maken het voor werkgevers mogelijk om slavenbedrijven te runnen in Victoriaanse stijl.” Ze kunnen eilanden van welvaart zijn te midden van ontbering en een voedingsbodem voor massale sociale onrust.