Indische erkenning van Chinese aanspraken op Tibet erg dichtbij - analyse

Het laatste gewapende grensconflict tussen India en China dateert van 1962.
Sindsdien heerst tussen beide landen een groot wantrouwen. De aanwezigheid
van de spirituele leider van de Tibetanen, de Dalai Lama, in India, is een
doorn in het oog van China, dat Tibet sinds jaar en dag een Chinese
provincie noemt. India erkent de Chinese bezetting van Tibet niet, net zo
min China de Indiase bezetting van Sikkim erkent. Sikkim is een gebied in de
Himalaya, dat dicht bij Tibet ligt, en in 1975 door India werd geannexeerd.

Tijdens een zesdaags historische bezoek van Atal Behari Vajpayee, het
Indiase staatshoofd, aan China, vorige week, verwachtte niemand dat de twee
Zuid-Aziatische grootmachten het eens zouden worden over waar hun
gemeenschappelijke grens zou liggen. Formele verklaringen over de 3.500
kilometer lange grens zijn er inderdaad niet geweest. Maar een
handelsakkoord tussen beide landen dat wel werd getekend, schept verrassend
genoeg een opening om succesvol over de grensproblemen te onderhandelen.
Beide landen stelden alvast enkele topdiplomaten aan.

Het akkoord werd gesloten op de laatste dag van Vajpayees bezoek aan Peking.
Het beschrijft hoe de handel tussen Tibet en Sikkim kan gebeuren. Alleen al
het feit dat de Chinese premier Wen Jiabao en de Indiase premier Vajpayee
het over Tibet en Sikkim hadden, zien waarnemers als een feitelijke
wederzijdse erkenning van het Chinese Tibet en het Indiase Sikkim. En
hoewel met name Indiase diplomaten zich haastten om te beweren dat er aan
het politieke standpunt van hun land niets veranderd was, viel toch op dat
India in het raam van het handelsakkoord Tibet expliciet omschreef als een
autonome regio die deel uitmaakt van de Volksrepubliek China, dezelfde
manier als China dat doet. Opvallenderwijs viel langs de Chinese zijde geen
gelijkaardige verklaring rond Sikkim te noteren. De Chinese onderhandelaars
verklaarden de zaken niet te willen overhaasten en hielden het bij de
mogelijke bespreekbaarheid van de erkenning van Sikkim als een deel van de
Indiase Unie.

Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat India een zware prijs betaalt voor
de ontsluiting van Sikkim als een economische regio, zegt Brahma Chellaney,
een onafhankelijke analist die voor het Indiase Centre for Policy Research
werkt. De Indiase diplomatie heeft Sikkim te snel naar voren geschoven als
een belangrijk thema in de onderhandelingen. Daarvan heeft China
geprofiteerd om veel meer dan verhoopt binnen te halen.

Een van die baten zou de definitieve erkenning door India van de Chinese
controle over Tibet zijn. Vajpayee heeft Tibet uitverkocht in een perfide
strategie om oude handelsroutes als de Nathu La-pas te heropenen, zegt
Kalsang Phuntsok Godrukpa, de leider van het Tibetaans Jongeren Congres
(TYC). Tibet moet de hoge prijs voor de verzoening tussen China en India
betalen. Godrukpa vertolkt de mening van de meeste van de naar schatting
honderdduizend Tibetanen die in ballingschap verblijven in de Indiase stad
Dharamsala.

Ook de ultranationalistische organisatie Rashtriya Swayamseyak Sangh (RSS),
die een grote invloed heeft op het openbare debat in India, noemt de
diplomatieke inspanning van Vajpayee een mislukking. De Nathu La-pas is
weer open, inderdaad, maar daar profiteert China net zo goed van als India.
Een diplomatieke overwinning kun je dat niet noemen, staat in een officiële
mededeling.

De officiële verklaring van de regering van de Dalai Lama is positiever. De
Dalai Lama juicht de toenadering tussen China en India toe. Als er vrede en
samenwerking heerst tussen deze twee landen komt dat zowel Tibet als de hele
wereld ten goede. Maar die verklaring had volgens waarnemers alles te maken
met het feit dat de Tibetaanse regering haar Indiase gastheer niet in
verlegenheid wil brengen.