Inheemse volkeren stellen plundering van hun land aan de kaak

De tweeduizend vertegenwoordigers zijn samen in New York voor de jaarlijkse vergadering van het Forum voor Inheemse Zaken, een instelling van de Verenigde Naties. Ze debatteren er met vertegenwoordigers van regeringen, organisaties en de VN en andere instellingen.

“Een groot deel van de wereldwijde reserves aan olie, gas en mineralen ligt onder inheems gebied”, zegt Victoria Tauli-Corpus, voorzitter van het Permanente Forum van Inheemse Zaken. Tauli-Corpus en andere leiders hebben steeds aangevoerd dat private bedrijven het recht niet hebben om gebieden te exploiteren die behoren tot inheemse volkeren, omdat die hun land vaak als heilig beschouwen en dus niet kunnen toestaan dat ze gebruikt worden voor winstbejag.

Het Forum is momenteel samen voor de jaarlijkse top in New York die nog tot 29 mei duurt. Daarop wordt onder meer een rapport besproken, waarin gesteld wordt dat inheemse volkeren disproportioneel te lijden hebben onder de extractie van mineralen, olie en gas. Het Forum buigt zich ook over thema’s als de klimaatverandering en het lot van de poolgebieden.

Rechten

De inheemse gemeenschappen eisen dat de commerciële activiteiten op hun land stilgezet worden en ze verwijzen daarvoor naar de internationale regels onder de VN-verklaring voor de Rechten van Inheemse Volkeren, een belangrijk document dat in september 2007 door de Algemene Vergadering van VN werd goedgekeurd.

Die Verklaring roept regeringen en bedrijven op om de “vrije, voorafgaande en geïnformeerde goedkeuring te krijgen van inheemse gemeenschappen” voor het gebruik van hun land en natuurlijke rijkdommen.

Veel van de multinationals die beschuldigd worden van misbruik van inheems land zijn van Westerse oorsprong, met Canada en de Verenigde Staten als koplopers. Beide landen erkennen de Verklaring niet. Amerikaanse diplomaten bij de VN denken wel na over een verandering van positie ten opzichte van de vorige Amerikaanse regering onder George W. Bush.

Inheemse activisten zien ook goede tekenen in de rest van de wereld. Australië bijvoorbeeld heeft verschillende maatregelen genomen om de eigendomsrechten van inheemse volkeren beter te beschermen. En in Bolivia en Ecuador worden stappen genomen om de grondwet aan te passen en de inheemse bevolkingsgroepen meer rechten te geven. Ook Rusland, Namibië, Honduras, Suriname, Belize en Japan hebben volgens de activisten positieve stappen genomen.

Toch is er nog een lange weg te gaan, zeggen ze. “De Verklaring is nu de schitterende ster voor alle thema’s rond inheemse volkeren”, zegt de Noor Carsten Smith, een juridisch expert die het inheemse Sami-volk vertegenwoordigt. “Jammer genoeg is er nog een enorme kloof wat de uitvoering van die Verklaring betreft.”

Op het Forum probeerden Smith en andere vertegenwoordigers van de poolgebieden de aandacht van de wereld te vestigen op de gevolgen van de klimaatverandering voor de levens en broodwinning van de inheemse volkeren in de poolgebieden.