Inheemse volkeren wereldwijd in kaart

‘Hun traditionele kennis is en blijft een waardevolle bron waar de hele mensheid uit kan putten.’ Ongeveer vijf procent van de wereldbevolking behoort tot een ‘inheems volk’, zoals de Inuit in Canada of de Aboriginals in Australië.
Die rijke bron aan culturen en talen dreigt wel uit te drogen. Lars Anders-Baer, zelf lid van de Zweedse Sami-gemeenschap en van het United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues, legt de vinger op de wonde: ‘We worden vaak omschreven als een uitstervend ras.’ Inheemse volkeren lijden onder de gevolgen van historische onrechtvaardigheden –waaronder kolonisatie– maar vooral onder feit dat ze hun eigen lot niet kunnen bepalen.
Het thema zelfdeterminatie loopt dan ook als een rode draad door het rapport.
Om hun sociaal-economische achterstand in te halen, hebben ze nog een lange weg af te leggen. Inheemse volkeren zijn disproportioneel arm; ze vertegenwoordigen vijftien procent van alle armen ter wereld. Volgens de meeste welzijnsindicatoren lopen ze zelfs in ontwikkelde landen achter op de niet-inheemse bevolking. Op haar beurt lijdt die structurele armoede tot schrijnende gezondheidstoestanden. Inheemse volkeren lijden sterk aan infectieziekten als hiv en malaria. Vijftig procent is besmet met een ernstige vorm van tuberculose.
Door het constante verlies aan land, grondgebied en natuurlijke grondstoffen worden inheemse volkeren overal met uitsterven bedreigd. Duizenden culturen en talen dreigen voorgoed verloren te gaan. Van de naar schatting 6000 tot 7000 gesproken talen zou negentig procent in deze eeuw verdwijnen. Ook manifeste mensenrechtenschendingen maken deel uit van de dagelijkse realiteit van een doorsnee inheems persoon: geweld en brutaliteit, marginalisatie, landonteigening, militair misbruik, racisme, gewapend conflict…
Ondanks dit allesbehalve rooskleurige overzicht, wijst Anders-Baer op het unieke en positieve karakter van het rapport: ‘Het verhoogt de zichtbaarheid van inheemse volkeren en bewijst dat de Europese Unie en de VN ons serieus nemen.’ Dat de VN steeds meer aandacht hebben voor inheemse volkeren bleek al met de adoptie van de United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples in 2007. Het nieuwe rapport betekent een cruciale tweede stap om het lot van inheemse volkeren prominent op de internationale agenda de plaatsen.