Iraakse ophangingen "schending recht op leven" (VN)

“De uitvoering van de doodstraf na een procedure die niet strookt met de principes voor een eerlijk proces, komt neer op een schending van het recht op leven”, verklaarde Louise Arbour, de Hoge Commissaris van de VN voor de Mensenrechten. Arbour zei de doodstraf “in alle omstandigheden” af te keuren en waarschuwde dat de executies “het moeilijker zullen maken de juridische waarheid te achterhalen over andere gruwelijke misdaden in Irak”.

De aanleiding voor de reactie was de ophanging van Awad Hamed Al-Bandar, de halfbroer van Saddam, en Barzan Ibrahim Al-Tikriti, het voormalige hoofd van de geheime dienst. De executie gebeurde maandagochtend bij dageraad op dezelfde plaats als die van Saddam Hoessein. Bij de executie van Al-Tikriti raakte het hoofd gescheiden van de romp. De lichamen werden overgevlogen naar Tikrit, de thuisbasis van de “clan Hoessein”.

Ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, die na de executie van Saddam onder vuur kwam omdat hij de doodstraf niet categoriek wilde veroordelen, liet bij monde van zijn woordvoerster zijn afkeur blijken over de gang van zaken. Ban stelde vast dat het leven kostbaar is en beschermd moet worden, en dat er “een groeiende trend is in het internationaal recht om de doodstraf af te schaffen”.

De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Condoleezza Rice, momenteel op rondreis in het Midden-Oosten, verdedigde de executies als onderdeel van een “Iraaks proces”. Ze zei wel “ontgoocheld te zijn dat de beschuldigden niet met meer waardigheid waren behandeld”.

Mensenrechtenactivisten vinden dat niet alleen het Iraakse gerecht, maar ook de Verenigde Staten ter verantwoording moeten worden geroepen. “Wanneer we de rechtstaat opnieuw willen doen respecteren in Irak, moeten ook de individuen worden vervolgd die verantwoordelijk zijn voor de internationale agressie tegen het Iraakse volk”, zegt mensenrechtenadvocaat Curtis Doebbler, “Wanneer dat niet gebeurt, is voor iedereen die het slachtoffer is van Amerikaanse agressie meteen duidelijk dat ze juridisch niets kunnen ondernemen tegen mensenrechtenschendingen door de VS en hun bondgenoten”.

Voor de mensenrechtenorganisatie Amnesty International gaat het bij het proces tegen Saddam en zijn handlangers duidelijk om een politieke afrekening. De autoriteiten dwongen de eerste rechter tot aftreden, omdat die te mild zou zijn voor de beklaagden. Drie advocaten van de verdediging werden vermoord en de bescherming van getuigen liet de wensen over. Saddam kreeg het eerste jaar na zijn arrestatie geen toegang tot een advocaat en het proces in beroep werd in zeven haasten afgehandeld, “zonder de mankementen van het eerste proces recht te zetten”.

De organisatie maakt zich ook zorgen over het lot van de voormalige vice-president Taha Yassin Ramadhan. Die werd in november 2006 tot levenslang veroordeeld maar riskeert nu in beroep toch de doodstraf. In 2006 werden 65 mensen terechtgesteld, vaak na een oneerlijk proces. De doodstraf werd opnieuw ingevoerd in Irak in augustus 2004.