Iraakse vluchtelingen in Palestijnse voetsporen

Vertegenwoordigers van meer dan 60 landen komen samen in het paleis der naties in Genève om zich te buigen over de humanitaire gevolgen van het aanhoudende geweld en menselijke leed in Irak. Sinds het uitbreken van de oorlog in 2003 ontstond een vluchtelingenstroom die uitgroeide tot een humanitaire crisis van formaat.

Exodus

Sommige ontheemden kunnen terecht bij kennissen of familie maar vaak gaan de vluchtelingen op zoek naar hulp buiten de Iraakse landsgrenzen. De VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) alarmeert dat de Iraakse exodus de grootste is sinds de Palestijnse volksverhuizing na de oprichting van Israël in 1948.
Maandelijks ontvluchten volgens de organisatie meer dan 50.000 Irakezen hun door burgeroorlog geteisterde thuisland. De massa vluchtelingen in buurlanden Syrië en Jordanië nadert een piek van 2 miljoen. Ongeveer 95 percent van de ontheemde Irakezen blijft in het Midden-Oosten.

Westerse hulp

Toch zien ook westerse landen, voornamelijk in Europa, effecten van de Iraakse vluchtelingenstroom. In België groeiden de Irakezen uit tot vierde grootste groep van asielaanvragers. Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon vraagt aan de rijke landen om Syrië en Jordanië te steunen en zelf asiel te verlenen aan de meest kwetsbare vluchtelingen. De enorme toevloed van Irakezen weegt immers zwaar op de maatschappij van de Iraakse buurlanden. Desondanks beloven ze hun poorten geopend te houden voor de vluchtelingen.
Amnesty International en de Europese Raad voor vluchtelingen (ECRE) manen Europese landen aan om meer inspanningen te doen en hun verantwoordelijkheid op te nemen in dit humanitaire drama. Europa moet meer kwetsbare vluchtelingen opvangen, meer eenheid in het asielbeleid nastreven en afzien van gedwongen terugkeer naar “stabiele” regio’s in Irak.
België, dat slechts 13 percent van de Iraakse asielaavragen toezegt, gaf gisteren gedeeltelijk gehoor aan deze oproep. Minister van Buitenlandse Zaken, Karel De Gucht, besliste 500.000 euro vrij te maken om het UNHCR te steunen. ‘De Internationale gemeenschap moet onmiddellijk Irak en zijn buurlanden bijstaan’, argumenteert De Gucht. ‘Maar op termijn moet een situatie gecreëerd worden die de ontheemden spontaan naar hun land doet terugkeren.’

In de steek

De ongeveer 1,9 miljoen binnenlandse ontheemden blijven een acuut probleem. Velen onder hen leven in extreme armoede zonder voldoende toegang tot gezondheidszorg en onderwijs. ‘Als deze mensen in Irak niet de onmiddellijk bijstand krijgen, stijgt de kans zienderogen dat ze hulp in het buitenland zullen zoeken’, waarschuwde Rafiq Tschannen, missieleider van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) in Bagdad.
Op de tweedaagse conferentie beloofde de Iraakse overheid extra inspanningen te doen om interne vluchtelingen op te vangen. Ook wil Iraaks minister van Buitenlandse Zaken, Hoshiyar Zebari, meewerken aan een programma om Irakezen in diaspora te ondersteunen. ‘We laten de Irakezen niet aan hun lot over’, verzekerde de minister. De beloofde 25 miljoen dollar moet gebruikt worden om vluchtelingenbureaus in opvanglanden op te richten en de Irakezen in het buitenland onderwijs en medische zorg te verlenen, waardoor ze het contact met hun thuisland niet verliezen.