Iran doet Israël een cadeau (analyse)

Vorige week nog suggereerde de speciale Amerikaanse gezant George Mitchell een link tussen de discussies over Irans nucleaire ambities en die over de tweestatenoplossing van het Palestijnse probleem. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu reageerde met zijn eigen link, een negatieve link: we hervatten de onderhandelingen met de Palestijnen pas als Iraanse nucleaire dreiging stopt.

En toen kwam de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad met zijn controversiële toespraak op de VN-racismeconferentie in Genève. Maandag had hij het daar over “de dubbelzinnige en twijfelachtige kwestie van de holocaust” en over de “racistische regering” van Israël. De Israëli’s maakten zich toen net op voor hun jaarlijkse holocaustherdenking.

Het bood Netanyahu een comfortabel platform om een tegenaanval te lanceren. “Nauwelijks enkele decennia na de holocaust zijn nieuwe krachten opgestaan die verklaren dat ze de Joodse staat van de aardbol willen laten verdwijnen. Holocaust-ontkenners mogen geen nieuwe holocaust begaan. Dat is de opperste plicht van de Israëlische staat. Dat is mijn opperste plicht als eerste minister.”

Aanval op Iran

Tien dagen geleden meldde de Israëlische krant Maariv dat Netanyahu “tevreden” had gereageerd op een briefing over Israëls militaire plannen ten aanzien van Iran. Vorig weekend schreef de Britse krant The Times dat de Israëlische luchtmacht “aan het oefenen was voor een aanval op Israël op korte termijn”.

Volgens Amos Harel, een eminent analist in Israël, is “de timing van die berichten geen toeval: Israël probeert duidelijk te maken dat Israël rekening houdt met een militaire optie, ook al plannen de VS een diplomatieke dialoog met Iran.”
 
Timing is alles, vooral slechte timing. Door de toespraak van Ahmadinejad kan de Israëlische leider ook rond de Palestijnse kwestie een nationale consensus smeden. Toen George Mitchell aanstuurde op een publieke verklaring door Israël ten gunste van een tweestatenoplossing, was Netanyahu’s antwoord resoluut: voor we de oprichting van een Palestijnse staat toestaan, moeten de Palestijnen Israël als een Joodse staat erkennen. Ook dat vindt gehoor bij de Israëlische bevolking.

VS niet onder de indruk

Mitchell was niet onder de indruk. Sinds hij Netanyahu vorige donderdag ontmoette, maakte Buitenlandse Zaken in Washington duidelijk dat de gesprekken tussen Israëli’s en Palestijnen zo vlug mogelijk hervat moeten worden “zonder voorafgaande voorwaarden”. Vrijdag, tijdens zijn ontmoeting met de Palestijnse leiders in Ramallah, gaf Mitchell zelf aan dat hij Netanyahu geen manoeuvreerruimte zou geven.

De botheid van Ahmadinejad kan nu de redding zijn voor de onwillige Netanyahu, een zware slag voor de strategie die Obama aan het ontvouwen was. Enerzijds moest het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken Ahmadinejads uitspraken in Genève veroordelen, anderzijds moest het de Amerikaanse bereidheid tot dialoog met Iran bevestigen.