Iraniërs laten sancties niet aan hun hart komen

Het nieuws op de economiebladzijden van de Iraanse kranten is allerminst opbeurend. De Iraanse rial is nog nooit minder waard geweest vergeleken met de euro of met andere internationale munten, en niets wijst erop dat de vrije val de komende maanden gestopt zal worden. Amerikaanse haviken dreigen met nog strengere sancties om de Iraanse economie helemaal te verlammen.

Gewend aan inflatie

Maar voor Iraniërs is dat geen reden om de vinger op de knip te houden. Bloemisten en verkopers van zoetigheden blijven bijvoorbeeld goede zaken doen. In Iran is het dan ook hoogst onbeleefd met lege handen bij iemand op bezoek te gaan.

Golnaz, een 27-jarige boekhoudster, knippert niet met haar ogen als ze in een van de talloze bazaars in Teheran 4,5 euro uitgeeft voor een half pond gedroogde vruchten. “Dat is de prijs”, zegt ze. “We zijn er aan gewend dat alles almaar duurder wordt. Voor mijn generatie is dat altijd het geval geweest.” Golnaz verdient ongeveer 370 euro per maand.

In sommige restaurants in de steden kost een etentje meer dan een vergelijkbare maaltijd in een eetgelegenheid in Europa, en toch staan er nog vaak klanten aan te schuiven. Er komen ook nog altijd restaurants bij in de Iraanse steden.
De enige merkbare verandering bij de klanten is dat de rekening in grotere gezelschappen vaker gedeeld wordt. Een etentje met tien kost voor jongere Iraniërs dan ook gauw meer dan een maandloon.

Bars en clubs bestaan niet in Iran, maar in de koffiehuizen rolt het geld. Een cappuccino kost makkelijk 5 euro, en de trendy plaatsen waar het drankje te koop is, floreren.

Uitkeringen

Ironisch genoeg heeft het succes van de koffiehuizen ook te maken met een maatregel die moet verhinderen dat de doorsnee Iraniër honger zou lijden als gevolg van de stijging van de prijzen van levensmiddelen en brandstof die vroeger kunstmatig laag werden gehouden. De overheid maakt nu maandelijks een uitkering over aan iedereen die aangeeft dat hij of zij daar behoefte aan heeft. Dat maakt broodrellen erg onwaarschijnlijk, maar pompt ook extra geld in het uitgaansleven.

“Er zijn twee dingen waarop Iraniërs niet zullen besparen” zegt Shabnam, een Iraanse journalist. “Het ene is eten, het andere zijn luxeproducten. Nieuwe kleren, een nieuwe gsm, een nieuwe auto voor wie er het geld voor heeft. Misschien is het dom, maar we zijn er erg mee begaan wat andere mensen over ons denken.”

Steeds meer import

Problematisch is wel dat veel van de lekkernijen en luxegoederen die de horeca en de handel in Iran doen draaien, niet in eigen land worden geproduceerd. Iran moet steeds meer invoeren. Lokaal geproduceerd vlees kost bijvoorbeeld 15 euro per kilogram, terwijl diepgevroren rundvlees uit Zuid-Amerika voor een derde van dat bedrag te krijgen is. Consumptiegoederen komen meer en meer uit China. Ook Turkije, dat wel een sterke lokale industrie heeft uitgebouwd, krijgt steeds meer Iraniërs op bezoek. Tussen de twee landen geldt geen visumplicht, en steeds meer Iraniërs hebben door dat hun buurland goedkoper is en goederen van een hogere kwaliteit biedt. Turkse exporteurs verwerven ook een steeds groter marktaandeel in Iran.

Rooskleurig is dat allemaal niet voor de economie van het land, maar het belet wel dat Iran geïsoleerd raakt. Vooral China, dat de belangrijkste invoerder in Iran is geworden, is de laatste maanden nadrukkelijk aanwezig. Chinese handelaars zullen met de glimlach alle grillen van de spilzieke Iraanse consumenten bevredigen.

In sommige sectoren blijft Iran intussen bewijzen dat het nog heel wat in zijn mars heeft. In het door Mercedes, Porsche en BMW beheerste straatbeeld van Teheran is het niet meteen te merken, maar Iran is wel degelijk de belangrijkste producent en exporteur van auto’s in de regio. Onderdelen die Iran niet rechtstreeks kan invoeren, koopt het via derde partijen aan, een techniek die economische sancties nog minder efficiënt maakt.