Japan en Rusland halen banden aan

Decennialang conflict

Het is de eerste keer op tien jaar tijd dat een Japans premier een officieel bezoek brengt aan Rusland. Dat heeft alles te maken met het territoriaal conflict dat de komende dagen besproken zal worden en dat al sinds de Tweede Wereldoorlog een goede diplomatieke relatie tussen de twee landen in de weg staat. De Koerilen-eilandengroep, die door Japan “de Noordelijke Territoria” genoemd wordt, bevindt zich ten noordoosten van het Japanse eiland Hokkaido. De kleine eilanden werden in augustus 1945 ingenomen door de toenmalige Sovjet-Unie. Na de oorlog werd op de conferentie van Jalta bepaald dat het gebied de Sovjet-Unie toekomt, maar Japan heeft die beslissing nooit aanvaard. Het aanslepende conflict heeft ervoor gezorgd dat de twee landen nog steeds geen vredesverdrag hebben ondertekend na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog.

Hoewel beide landen nu bereid zijn om gesprekken op te starten, lijkt een onmiddellijke diplomatieke oplossing erg onwaarschijnlijk. Rusland heeft alle reden om de eilanden voor zich te willen houden. Ze liggen immers nabij lucratieve visgronden en de zeebodem is rijk aan gas en aardolie.

Economisch partnerschap

Het Kremlin benadrukte vorige week dat een oplossing voor het territoriale geschil niet vereist is om de economische relatie tussen Rusland en Japan te verbeteren. Zowel Abe als Poetin lijken dan ook meer belang te hechten aan een ander agendapunt: de handel in energie. Na de ramp in de kerncentrale van Fukushima wil Japan inzetten op het diversifiëren van zijn energiebronnen. Met dat doel voor ogen ziet het in Rusland een goede partner, aangezien Tokio sinds kort al gas invoert vanuit het Russische eiland Sakhalin. Op de topontmoeting zal ook gepraat worden over een mogelijke Japanse investering in een grootschalig nieuw Russisch gasproject. Daarbij zouden Oost-Siberische gasvelden via pijpleidingen verbonden worden met een terminal voor vloeibaar aardgas in de havenstad Vladivostok. De geplande terminal zou meer dan 29 miljard euro kosten.

Rusland is van zijn kant vooral geïnteresseerd in het versterken van zijn positie op het Aziatische continent. Een intensieve economische samenwerking met Japan kan helpen om weerstand te bieden aan de snelle economische groei van China. Ook de vernieuwde aandacht van de Verenigde Staten voor de Azië-Pacific bekijkt Rusland met argusogen. Bovendien zou het grootste land ter wereld zeker de Japanse steun en know-how kunnen gebruiken om zijn dunbevolkte oostelijke gebied verder te ontwikkelen.