In Japan zorgen senioren voor senioren

“Ik had mijn eigen bedrijf en heb vele jaren hard gewerkt, maar nu moet ik mijn moeder verzorgen”, zegt de 65-jarige Yamada. Haar moeder staat op een wachtlijst voor een rusthuis.

Nergens ter wereld worden mensen ouder dan in Japan. Vrouwen worden gemiddeld 86 jaar oud, mannen 79 jaar. Meer dan een vijfde van de 127 miljoen Japanners is ouder dan 65; slechts 13 procent is jonger dan 15. Door de snelle vergrijzing en toegenomen levensverwachting kan de Japanse overheid de vraag naar betaalbare rusthuizen niet meer aan.

Ouderen verzorgen ouderen

“Vroeger droegen de families zorg voor de ouderen, maar doordat die nu langer leven, zijn er meer problemen”, zegt dokter Nobuhiko Ishida, die verscheidene klinieken, rust- en verzorgingsinstellingen in heel het land heeft. “Door het tekort aan faciliteiten moeten de ouderen nu zorg dragen voor de ouderen.”

Premier Yukio Hatoyama, die sinds september het land leidt, is bezorgd over de sociale en economische gevolgen van de vergrijzing: stijgende kosten in de pensioenen en gezondheidszorg, minder spaar- en investeringscijfers, en een krimpende arbeidsmarkt.

Er gaan daarom steeds meer stemmen op om het strikte immigratiebeleid te hervormen. Maar door haar homogeniteit heeft de Japanse samenleving buitenstaanders altijd wantrouwend bekeken.

“Ik denk dat Japan aantrekkelijk moet worden zodat steeds meer mensen, ook toeristen, het land willen bezoeken, er willen wonen en werken”, zei premier Hatoyama in november. “Ik weet niet of ik dit immigratiebeleid kan noemen, maar de laatste jaren heeft Japan zijn arbeidsmarkt voorzichtig geopend voor verpleegkundig en verzorgingspersoneel uit Zuidoost-Aziatische landen.”

Geboortecijfers

Eerst moet het lage geboortecijfer omhoog, zegt Hatoyama. Nu bedraagt het gemiddelde aantal kinderen per gezin 1,3. Als een van belangrijkste oorzaken wordt de financiële draagkracht van de gezinnen aangestipt.

In zijn verkiezingscampagne beloofde Hatoyama daarom een maandelijkse kinderbijslag van 20.000 yen (150 euro) en een stijging van de geboortepremie van 380.000 naar 560.000 yen (van 2900 naar 4200 euro). Hij beloofde ook het onderwijs aanzienlijk goedkoper te maken.

Hatoyama beloofde voorts dat alle ouderen een pensioen en medische verzorging moeten kunnen krijgen.

Volgens een recente peiling van Kyodo News vindt bijna 60 procent van de parlementsleden van Hatoyama’s Democratische Partij van Japan (DPJ) dat de regering uiteindelijk de belastingen zal moeten verhogen en het pensioensysteem grondig zal moeten hervormen.