Japanse huisvrouwen nemen wraak

Van zodra mijn man op pensioen gaat, vraag ik de scheiding aan. Op die manier krijg ik tenminste nog een deel van zijn pensioenuitkering. Het vooruitzicht nog enkele ongelukkige jaren tegemoet te gaan schrikt me niet af, neen. Het zou stom zij hem te verlaten zonder mij te verzekeren van een stabiele financiële situatie op mijn oude dag, zegt Masami, een vrouw die zichtbaar weet wat mooie kleren zijn.

Masami’s verhaal is niet uitzonderlijk. Volgens gender-experts gaat het er in Japan op die manier al eeuwen aan toe: vrouwen worden traditioneel in het keurslijf van huismoeder geduwd en ontwikkelden met de jaren ingenieuze manieren om financieel onafhankelijk te blijven.

Het gebruik is zo ingeburgerd dat er zelfs een Japans woord voor bestaat: hesokuri (dicht bij de navel).

Japanse vrouwen hebben altijd gespaard voor kwade tijden. Maandelijks zetten ze een klein bedrag opzij van het inkomen dat manlief binnenbrengt. Meestal doen ze dat om zichzelf met dure snuisterijtjes te kunnen verwennen, of ingrijpender, omdat ze plannen hebben om te scheiden, zegt Sumiko Shimizu, die een lobbygroep leidt die streeft naar gelijkheid tussen man en vrouw.

Een recent onderzoek bij 500 huisvrouwen door een Japanse verzekeringsmaatschappij, wees uit dat huisvrouwen ouder dan 50 over de jaren gemiddeld 4 miljoen yen (26.000 euro) in de voering van hun kimono hebben genaaid. Dat is bijna drie keer meer dan de twintigers, die tot dusver 1,46 miljoen yen (10.000 euro) onder de keukenvloer hebben verstopt – Japanse mannen zetten zelden een voet in de keuken.

En zoals ook Masami weet, heeft de moderne Japanse huisvrouw tegenwoordig ook recht op een deel van de pensioenuitkering, een belangrijke veiligheidsfactor wanneer de familiale verplichtingen op latere leeftijd beginnen af te nemen.

Eerlijk gezegd, ervandoor gaan met een deel van de pensioensuitkering van mijn vent doet me amper blozen. Uiteindelijk heb ik de beste jaren van mijn leven achter fornuis en bezem doorgebracht, terwijl meneer zijn persoonlijke ambities aan het najagen was”, zegt ze.

Natuurlijk eis ik dan nu een deel op van de uitkering van mijn man. Dat is alleen maar compensatie voor al die jaren dat ik gewerkt heb zonder er iets voor terug te krijgen. Nu mijn jongste dochter in Nederland studeert ben ik eindelijk vrij om te doen en laten wat ik wil.

Cijfers tonen aan dat Masami niet de enige is die er zo over denkt. Terwijl scheiden nog niet zo vaak voorkomt in Japan - bijna 270.000 keer in 2004 - is er een duidelijke stijgende trend te zien bij de koppels van middelbare leeftijd, of de koppels die al 20 jaar getrouwd zijn.

Bescheidenheid en deugdzaamheid als voornaamste eigenschappen zijn heel duidelijk passé”, zegt Takayo Yamamoto, dé referentie wat betreft de groeiende economische macht van vrouwen in Japan. “Vrouwen willen vooral goed leven. Ze hebben veel geld over om er goed uit te zien, en ze willen een leven zonder de traditionele sociale beperkingen.

Yamamoto’s onderzoek wees uit dat Japans vrouwelijke babyboomgeneratie, nu op tram vier, tot de groep van grootste consumenten behoort, en daarmee op haar manier een belangrijke economische bijdrage levert.

Het stijgend aantal werkende vrouwen is nog zo’n belangrijke factor die bijdraagt tot Japans groeiende economische macht. De minister van Volksgezondheid en Welzijn verklaarde dat 30 procent van het personeel in grote bedrijven uit vrouwen bestaat, en de nieuwe trend is dat die vrouwen nu toch, zij het zeer geleidelijk, tot in het besttuur zouden toegelaten worden. Meer buitenshuis werkende vrouwen betekent ook latere huwelijken en minder kinderen meebrengt, én meer scheidingen. (JVP/ADR)