Jatropha kan Aziatische energiehonger helpen stillen

Jatropha, een oneetbare plant, groeit op arme en droge gronden. Dat maakt de kans kleiner dat de plant voedingsgewassen verdringt. Er is de laatste maanden veel kritiek op de grootschalige productie van biobrandstoffen omdat die de prijzen van sommige voedingsmiddelen opdrijft. Dat is het geval bij maïs, waaruit vooral in Amerika ethanol wordt gemaakt, en soja, een grondstof van biodiesel. Daarom wordt er druk geëxperimenteerd met een zogenaamde tweede generatie van biobrandstoffen. Ook van oogstafval, grassen of struiken die niet voor menselijke consumptie geschikt zijn, kunnen immers biobrandstoffen worden gemaakt. Voor jatropha lijkt alvast een gouden toekomst weggelegd.
“Jatropha verbouwen is commercieel leefbaar”, zegt Mercedita A. Sombilla, een onderzoekster die in opdracht van de Aziatische Ontwikkelingsbank een studie uitvoert over de ontwikkeling van de biobrandstoffensector in de regio van de Mekong - Thailand, Vietnam, Cambodja, Laos, Birma en Zuid-China. “Het grote voordeel van de struik is dat hij ook op braakliggende gronden kan worden aangeplant.” De uit Midden-Amerika afkomstige struik kan tegen droogte en heeft weinig last van ziekten. Boeren hebben er nauwelijks werk mee. De zaden zijn giftig, maar bevatten tot 40 procent olie. Na verwerking kan die in gewone dieselmotoren gebruikt worden. Het afval dat overblijft na de persing, kan als brandstof voor elektriciteitscentrales dienen.

Experimenten in Afrika en Azië

In India, Indonesië, Thailand, Tanzania, Ethiopië en Midden-Amerika worden boeren al aangemoedigd om jatropha aan te planten. India stelt boeren gratis plantmateriaal ter beschikking en heeft zijn openbare oliemaatschappijen verplicht biodiesel uit jatropha-olie aan te kopen. Het land verricht ook onderzoek om de productie te optimaliseren.
   
Volgens Sombilla hebben naast jatropha ook cassave en zoete sorghum een groot potentieel als grondstoffen voor biobrandstoffen in de regio van de Mekong. Maar dat zijn wel voedingsgewassen.
De landen aan de Mekong maken zich net als de meeste andere Aziatische landen zorgen over hun toekomstige energiebevoorrading. Volgens het Internationaal Energieagentschap zal Azië tegen 2030 ruim dubbel zoveel energie verbruiken als vandaag. Aardgas en olie dreigen onbetaalbaar te worden en produceren net als steenkool te veel CO2.
Biobrandstoffen kunnen een uitweg bieden. Thailand, Vietnam en Birma maken al biodiesel uit palmolie. Thailand wil ook veel meer cassave en suikerriet gaan produceren als grondstoffen voor ethanol. Critici vinden dat een gevaarlijke evolutie. Thailand is immers ook de grootste exporteur van rijst.
De teelt van jatropha dreigt minder gauw ten koste te gaan van de voedselproductie. Maar toch waarschuwt Sombilla, de onderzoekster van de Aziatische Ontwikkelingsbank, dat er nog intensief onderzoek nodig is vooraleer landen de teelt ervan op grote schaal gaan aanmoedigen. Het is nog niet duidelijk hoeveel olie jatrophaplantages eigenlijk opleveren. Vooral in Laos en Cambodja, waar de meeste braakliggende percelen klein en versnipperd zijn, dreigt de productie onrendabel uit te vallen. Er moet ook worden vermeden dat de jatrophaplantages in de plaats komen van bossen of andere ecologisch waardevolle gebieden. Sombilla pleit ook voor overheidsinterventie om ervoor te zorgen dat boeren gemotiveerd worden om in de eerste plaats voldoende levensmiddelen te produceren.