Jong zijn

Toch vond ik jong zijn niet gemakkelijk. Maar ik vermoed dat mijn ouders, mijn leraars en zelfs mijn vrienden mij ook niet gemakkelijk vonden. Ik had namelijk een grote mond, kleedde me vaak niet conventioneel, smeerde zeep in mijn haar en schminkte me. Ik ben vroeg beginnen roken en toen ik alcohol ontdekte, was het helemaal klaar. Ik schopte tegen schenen, gewoon omdat ik dat leuk vond. Omdat ik geen blijf wist met mezelf.
Ik haalde vandalenstreken uit en liet anderen ervoor opdraaien. In de middelbare school studeerde ik aanvankelijk goed, maar tegen het vijfde jaar was ik zo opgedraaid in mijn hoofd dat ik moest blijven zitten. Dat was geen ramp. Alhoewel, toen wel. Maar met de onzichtbare steun van mijn ouders en enkele leerkrachten heb ik de middelbare school tot een goed einde gebracht.
Daarna ging het pas echt fout. Ik ontdekte drugs en een ander milieu. Maar opnieuw had ik een fantastisch vangnet en ben erin geslaagd om het leven aan de zelfkant te ontlopen. En kijk nu naar mij: ik ben hoofdredacteur van StampMedia. Hoe goed kan het een mens vergaan? Ik ben trouwens ook vader van drie dochters.
Ouders en leerkrachten van puberende jongens zoals ik zullen zich wel de vraag stellen hoe je met dergelijk gedrag moet omgaan. Lijfstraffen? Werkstraffen? Onconventionele kledij verbieden? Uitgaan verbieden? Roken verbieden? Drinken verbieden? Drugs verbieden? Seks verbieden? Als ik er even op terugkijk, kan ik me niet herinneren dat mij ooit iets werd verboden.
Niet door mijn ouders, niet (of toch niet in grote mate) door mijn leerkrachten. Een verbod op wat dan ook had op mij namelijk hetzelfde effect als een dorstig paard het drinken van water te verhinderen. Probeert u dat maar eens. Een verbod had niet alleen op mij dat effect. Dat had het op een heel groot deel van mijn leeftijdsgenoten. En dat is niet eens abnormaal. De chemie in de hersenen van pubers is nu eenmaal zo.
Mijn ouders, heel wat leerkrachten én zelfs enkele directieleden begrepen dat ze me niets moesten verbieden. Maar ze konden me natuurlijk ook niet zo maar laten begaan. Daar moesten ze dus iets op vinden. Onafhankelijk van elkaar kwamen ze tot eenzelfde conclusie: er moet met die wildebras gepraat worden, er moest gediscussieerd worden, er moest van gedachten gewisseld worden.
Dat komt zo: ik werd namelijk als mens aanzien, met een eigen mening, met een eigen gedachtegang, met recht om te bestaan. En daar hadden ze respect voor. Die gesprekken liepen vaak moeilijk. Ik wou niet van gedacht veranderen, maar deze volwassenen ook niet. We verzeilden in patstellingen om u tegen te zeggen. De eerlijkheid gebied me te zeggen dat ik ook wel gestraft werd. Voornamelijk op school. Die straffen waren dan vooral omdat het schoolreglement ze voorschreef. Van enig heropvoedend resultaat ben ik me alvast nooit bewust geweest. De gesprekken echter bleven me wel bij.
Gaandeweg begreep ik dat ik water bij de wijn moest doen. Toen ik dat deed, merkte ik dat die volwassenen ook bereid waren tot compromis. Dat was een geruststelling. Het feit dat ik erkend werd als mens die met respect behandeld dient te worden, speelt daar een grote rol in.
Ik ben, althans dat hoop ik toch, mijn tegendraadsheid niet verloren. Ik heb er leren mee omgaan omdat ik begreep dat je met respect voor eenieders gedacht, gerust van mening kunt verschillen en verhitte discussies kunt voeren, maar dat er niemand gekwetst hoeft te worden.
Er leven in dit land een heleboel mensen die niet dezelfde opvoeding als ik hebben genoten. Die niet blank zijn, in een heel ander milieu vertoeven, een heleboel tegenslagen te verwerken hebben gekregen en niet evenveel kansen krijgen. Dat zijn heel wat Belgen, maar vaak gaat het om Belgen van een andere origine, of gewoon mensen van een andere origine. Allochtonen, quoi. Doorgaans belijden deze mensen ook een ander geloof dan het katholieke.
Mensen zoals zij worden niet zo opgevangen als ik. Zij kunnen niet rekenen op zoveel begrip en worden veel zwaarder afgerekend op puberale uitspattingen dan ik. Dat heeft heel uiteenlopende oorzaken, maar het komt er vaak op neer dat het om huidskleur en geloof gaat. En dat geloof heet (sidder en beef!) islam. Hoewel de islam een erkende godsdienst is in België, worden moslims (en vooral Marokkaanse en Turkse moslims) stiefmoederlijk behandeld, of erger.
Werkloosheid, armoede, uitsluiting, racisme, noem maar op, het komt overal voor, maar vooral bij Marokkaanse en Turkse moslims. En de aanslagen van 11 september 2001 hebben alleen maar olie op het vuur gegoten. Voor heel wat mensen is islam toen synoniem geworden aan terrorisme. Met alle gevolgen van dien.
Wat nu met pubers in een dergelijk vijandige omgeving? Zij gaan daartegen reageren. Op verantwoorde, maar liefst op onverantwoorde wijze. Gedragen door een zuiderse machocultuur ontpoppen jongens zich tot irrationele, agressieve belhamels. Voeg daar nog wat peptalk uit het Midden-Oosten aan toe en sommigen onder hen beginnen te geloven dat ze Salah Edin in eigen persoon zijn. Ze verschillen daarmee in niets met de puber die ikzelf was. Alleen hebben ze niet hetzelfde vangnet en wordt er met hun gedacht in het geheel geen rekening gehouden. Laat staan dat ze op een eerlijke manier en met respect behandeld worden.
Meisjes zijn niet altijd even agressief. Zij reageren op een andere manier, maar zijn even gevoelig aan een verbod op wat dan ook, aan beperkingen en aan gebrek aan respect. Zij zoeken hun heil in niet conventionele kledij. Vaak dragen zij een (sidder en beef nog harder!) hoofddoek. Daarmee willen zij een standpunt duidelijk maken en zoeken ze naar een eigen identiteit. Ze verschillen daarmee in niets met de zus die ik nooit heb gehad.
Fundamentalisme moet op een andere manier worden aangepakt dan het gedrag van opgroeiende jongeren. Maar ook dat kan alleen doormiddel van dialoog en begrip voor elkanders mening. Er moet door alle partijen gezocht worden naar de wortels van het fundamentalisme. Deze zoektocht bevindt zich op een heel ander niveau dan opgroeiende tieners verbieden om een of ander hoofddeksel te dragen. Zeker als dat verbod uitgaat van een groot eigen gelijk en een onwrikbaar geloof in de eigen normen en waarden die veel gelijkenissen vertonen met die van de kruisvaarders in de vroege middeleeuwen.