Junta onder druk na vrijlating Anwar

De Europese Unie gaf afgelopen weekend te kennen dat ze niet opgezet is met de komst van Birma naar de Aziatisch-Europese top (ASEM) op 8 en 9 oktober in Hanoi. De Europese ministers willen niet met de Birmese junta praten, hoogstens met een bescheiden diplomatieke afvaardiging. De EU dreigt ermee Birma nog meer sancties op te leggen als de junta er niet in slaagt om stappen te zetten in de richting van meer democratie. De vrijlating van Aung San Suu Kyi, de leidster van de Nationale Liga voor Democratie, is voor de EU de eerste stap.

De druk op het Birmese regime om Suu Kyi te laten gaan wordt ook versterkt door de vrijlating van Anwar Ibrahim, de belangrijkste politieke gevangene in Maleisië. Na zes jaar kwam Anwar eind vorige week vrij. Het hooggerechtshof oordeelde dat de beschuldig van sodomie tegen hem vals waren.

Kuala Lumpur oefent al een tijd druk uit op Rangoon, maar het kreeg telkens te horen dat het eerst voor eigen deur moest vegen. Nu Anwar op vrije voeten is, verdwijnt dat dilemma. In juni riep een werkgroep van het Maleisische parlement de junta nog op tot de vrijlating van Suu Kyi. Eén van de meest actieve parlementsleden op dat vlak is overigens Anwars vrouw, Wan Azizah Wan Ismail.

Maleisië heeft de ultieme hefboom in handen. In 2006 moet dat land het voorzitterschap over de Vereniging van Zuidoost-Aziatische Landen (ASEAN) aan Birma overhandigen. “Het voorzitterschap van Birma doet veel vragen rijzen”, zegt Kobsak Chutikul, een voormalige ambassadeur voor Thailand die de betrekkingen in de regio goed kent. “Wat als Birma een ASEAN-top organiseert en er daagt niemand van buiten Azië op?”. De junta brengt het voortbestaan van het prille politieke en economische forum in gevaar. Birma trad in 1997 toe tot ASEAN, dat verder bestaat uit Brunei, Cambodja, Indonesië, Laos, Maleisië, de Filipijnen, Singapore, Thailand en Vietnam.

Suu Kyi werd voor het eerst gearresteerd enkele maanden voordat de NLD de Birmese verkiezingen won in 1990. Ze kwam in 1995 voor een korte periode weer vrij, maar mocht zich nauwelijks buiten de hoofdstad begeven. Sinds ongeveer een jaar zit de oppositieleidster opnieuw achter de tralies.

De Birmese junta probeert de indruk te wekken dat er democratische veranderingen plaatsvinden in Birma. Een jaar geleden tekenden de generaals een ‘stappenplan’ naar meer democratie uit. In mei riepen ze een nationale conventie bijeen die een nieuwe grondwet moet uittekenen en verkiezingen moet voorbereiden. Maar door de afwezigheid van de NLD is de conventie weinig representatief. (MM)