Junta toont wereld rustig Myanmar

In de vroegere hoofdstad Rangoon kreeg Pinheiro nauwelijks soldaten te zien, en zeker niet de intimiderende eenheden die in september de massale betogingen van ontevreden Myanmarezen uit elkaar sloegen. In het centrum waren wel genoeg agenten in burger aanwezig om te verhinderen dat het tot betogingen zou komen tijdens het vijfdaagse bezoek van de Braziliaanse diplomaat.
Ook de weg naar de woning van oppositieleidster Aung San Suu Kyi was opvallend rustig. Aanpalende straten werden vakkundig afgesloten met prikkeldraadhekken, netjes synchroon met de route die Pinheiro volgde.
Toch verliep niet alles volgens het scenario van de junta. Dinsdag werd in Rangoon Su Su Nway opgepakt, een vooraanstaande vakbondsactivist die was ondergedoken na de harde reactie op de protesten van augustus en september.
De Myanmarese oppositie keek uit naar het bezoek van Pinheiro. De voorbije vier jaar had de VN-mensenrechtengezant geen toelating gekregen Myanmar te bezoeken. De voorbije week legde het regime opeens een verrassende openheid aan de dag. Pinheiro kon kort na zijn aankomst op zondag al naar de beruchte Insein-gevangenis in Rangoon. Veel van de meer dan 1.100 politieke gevangenen in Myanmar hebben er lang verbleven, en in september werden er honderden betogers opgesloten.
Pinheiro kon ook andere gevangenissen, kloosters en zelfs een kerkhof bezoeken om meer gegevens te verzamelen over mensenrechtenschendingen in en om Rangoon. Alle bezoeken waren strak geregisseerd. Bij het bezoek aan het kerkhof van Htein Pin volgde een groep journalisten van de staatsmedia de buitenlandse gast.
Hun verslagen zorgden voor woede en cynische reacties bij de bevolking van de vroegere hoofdstad. “De militaire regering is als een zweer op je lijf, je hebt er alleen last van en ook de rest van je lichaam lijdt eronder”, zegt een 26-jarige monnik die in september werd opgepakt. Hij werd eerst 19 dagen vastgehouden in het Instituut voor Algemene Technologie in het noorden van de stad, en daarna naar Insein overgebracht. “Alleen de VN en meer internationale druk kunnen de zweer genezen”, oordeelt de monnik.
De bezoeken van Pinheiro en van Ibrahim Gambari, de speciale VN-gezant voor Myanmar die vorige week al voor de tweede keer in het land was sinds de incidenten van september, wekt bij andere Myanmarezen de hoop dat de junta zich inschikkelijker zal tonen. Gambari beschreef zijn ontmoetingen met leden van de junta en met Suu Kyi als “positief”. Ook Suu Kyi zelf liet verzoenende taal horen.
“Ik denk dat dialoog de beste kansen biedt om alle problemen op te lossen”, zegt een veertiger die betrokken was bij de opstanden waarmee het militaire regime in 1988 af te rekenen kreeg. Bij het neerslaan van die betogingen voor het herstel van de democratie kwamen zeker 3.000 mensen om. “We moeten het regime overtuigen voor de dialoog te kiezen. Soms hebben we daarvoor diplomatie nodig, maar tegelijk moeten we ons organiseren en de regering de juiste weg tonen.”
Het is nog altijd niet duidelijk hoeveel mensen in september dit jaar het leven verloren toen het leger en de oproerpolitie losgingen op de tienduizenden betogers in Rangoon en andere steden. De staatsmedia houden het op tien slachtoffers, de oppositie denkt dat het werkelijke aantal in de buurt van de tweehonderd ligt.