Kabinetsherschikking bereidt grote hervormingen voor

De Japanse premier is van plan de nationale post te privatiseren en het leger de toelating te geven om ook buiten de Japanse grenzen te opereren. Beide hervormingen zijn bijzonder controversieel. Het nationale postspaarsysteem is een business waarin honderden miljarden dollars omgaan. En het inzetten van troepen in het buitenland is in Japan een even gevoelig onderwerp als in Duitsland. Om de taakomschrijving van de Japanse militairen aan te passen is een grondwetswijziging nodig. Verwacht wordt dat er sterke oppositie tegen deze plannen komt, zelfs vanuit de regerende Liberaal-Democratische partij (LDP).

Koizumi benoemde Heizo Takenaka, de architect van de recente bankhervormingen, tot minister van privatisering - een nieuwe portefeuille. De voormalige diplomaat Nobutaka Machimura wordt de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken. De LDP krijgt de controversiële voormalige minister van Landbouw Tsutomu Takebe als secretaris-generaal. Kaoru Yosano, die in vorige regeringen al minister van Handel en van Onderwijs is geweest, zal Takebe bijstaan. Hij moet vooral de overheidsfinanciën controleren en de politieke strategie van de LDP in de Diet in het oog houden. Takebe en Yosano staan bekend als fervente voorstanders van de economische hervormingen van de Japanse premier.

Dat de hervormingsplannen van Koizumi door de Diet zullen raken, acht Nathaniel Thayer meer dan waarschijnlijk. Thayer werkte vroeger voor de Amerikaanse inlichtingendiensten in Japan en is nu professor aan de Johns Hopkins School for Advanced International Studies in Washington. Koizumi is er namelijk in geslaagd, stelt Thayer, om de macht van de premier in het Japanse politieke systeem aanzienlijk te vergroten. De tijd dat de rivaliserende facties in de regeringspartij het politieke leven in Tokio konden verlammen, is definitief voorbij. “Koizumi heeft nu zelf een groot kabinet, geleid door een staatssecretaris, en kan de bureaucratie dwingen gevolg te geven aan zijn wensen”, meent Thayer, die nog altijd nauwe contacten onderhoudt met de LDP.

De nieuwe rol die Koizumi zich heeft aangemeten kan misschien nog wel de grootste hervorming in de Japanse politiek worden genoemd. De voorgangers van Koizumi blonken uit in besluiteloosheid een slaafse trouw aan de partij. De huidige premier treedt beslist op en durft risico’s te nemen.

Ondertussen brokkelt de macht van de LDP, de partij die sinds 1955 bijna onafgebroken het land heeft geleid, steeds verder af. De corruptieschandalen blijven aanhouden. Maandag werd de voormalige kabinetssecretaris Kanezo Muraokain in beschuldiging gesteld wegens duistere partijfinancieringspraktijken. Bovendien wordt de partij steeds afhankelijker van de Komeito, de politieke partij die gecontroleerd wordt door Soka Gakkai, Japans grootste boeddhistische sekte.

Ook op economisch vlak is sinds de komst van Koizumi de verandering voelbaar geworden. De bedrijfswereld doet het weer goed. Gerald Curtis, professor Japanse Studies aan de Columbia Universiteit in New York, stelt vast dat de Japanse tradities die het economische leven vaak ernstig bemoeilijkten, zoals het systeem van anciënniteit, nu als onrechtvaardig worden beschouwd en verworpen. Daardoor krijgen jonge mensen ineens veel meer kansen. Curtis voorspelt dat met Koizumi aan het roer, dit decennium “een keerpunt zal worden in de Japanse geschiedenis”. (KA/MM)