Kameroen wil modelland worden voor mensenrechten

Volgens Paul Yassi, een advocaat in de hoofdstad Yaoundé, is het genoegzaam bekend dat de mensenrechten in Kameroen vaak met voeten worden getreden. “De jongste jaren boekte Kameroen maar een beetje vooruitgang wanneer het gaat om het bevorderen en beschermen van de rechten van de mens”, stelt Yassi.

Maar nu zet het land misschien een reuzenstap. Op 1 augustus 2006 wordt een nieuw strafwetboek van kracht in het West-Afrikaanse land. Er werd 30 jaar lang gewerkt door Kameroense juristen, die hulp kregen van experts uit Frankrijk en Groot-Brittannië. De nieuwe regels moeten een eind maken aan de culturele en taalkundige gespletenheid die Kameroen erfde uit de koloniale tijd.

In de tijd van de kolonies viel Kameroen uiteen in drie stukken. Twee gebieden, Zuid- en Noord-Kameroen, werden bestuurd door de Britten, in de rest van het gebied deelden de Fransen de lakens uit. Frans Kameroen werd in 1960 onafhankelijk onder de naam “Republiek Kameroen”. Een jaar nadien koos Zuid-Kameroen voor een federatie met de nieuwe republiek. Noord-Kameroen werd een deel van Nigeria.

De federatie maakte in 1972 plaats voor een unitaire staat, de Verenigde Republiek Kameroen. De politieke eenmaking leidde echter niet tot een integratie op juridisch vlak. De Frans- en Engelssprekende delen van Kameroen bleven elk met hun eigen wetgeving werken.

“We hadden dus twee rechtsstelsels in een land dat politiek en administratief één was”, vertelt Jacqueline Mbassi, een rechter uit Yaoundé. “Het was nodig beide stelsels te harmoniseren”, aldus de rechter. De Kameroeners wilden hun rechtsstelsel stroomlijnen en efficiënter en moderner maken.

Het nieuwe strafwetboek moet voor die stroomlijning zorgen. En er zijn ook nieuwigheden, zoals de mogelijkheid om gevangenen vrij te laten op borgtocht. Het zal verboden zijn om burgers op te sluiten die jonger dan 18 of ouder dan 60 zijn. Zwangere vrouwen mogen evenmin in de gevangenis belanden.

Ondanks de ronkende verklaringen van de overheid is de bevolking sceptisch over de mogelijke effecten van het nieuwe strafwetboek. De Kameroeners vrezen dat de autoriteiten weinig zin zullen hebben om de rechten van de mens te eerbiedigen.

“Wat zal er gebeuren met alle minderjarigen die in Yaoundé, Douala of elders in de gevangenis zitten?”, vraagt Sarah Djidonou zich af. Zij is de voorzitter van een organisatie in Yaoundé die opkomt voor de mensenrechten. “Die minderjarigen kregen geen proces maar zitten wel al jaren in de cel.”

Djidonou is bang dat de politie en het gerecht onschuldige mensen achter slot en grendel zullen blijven steken. “Voor ik een feestje bouw, wil ik eerst zien wat er in de komende paar jaar gaat gebeuren”, zegt de mensenrechtenactiviste. “Je weet hoe het er in dit land aan toegaat.”

Marlène Gwet werkt bij het Kameroense ministerie van Onderwijs. Ook zij zit met duidelijke twijfels. “Je hoort dat de toepassing van de wetten zal worden gepromoot”, reageert Gwet. “Ik ben lang niet zeker dat de burgers zich echt verantwoordelijker zullen gaan gedragen. Zullen de juristen zich willen openstellen voor deze revolutie?”

De vrouw geeft het voorbeeld van haar neef, een taxichauffeur, die drie weken lang in een politiecel zat te zuchten. “Hij werd dagelijks geslagen. Zijn baas beweerde dat hij 10 euro te weinig in kas had.”

Marinette Hiol is de adjunct-openbare aanklager in Yaoundé. Zij gelooft wel dat het nieuwe strafwetboek de situatie in Kameroen zal verbeteren. “Je zult in onze gevangenissen niet langer minderjarigen aantreffen”, zegt Hiol. “Minderjarigen die nu nog in de cel zitten, pleegden moorden of waren betrokken bij zware overvallen. Dat zijn misdrijven die de wet wil bestraffen.”

Volgens Maurice Kamto, die deel uitmaakt van de Kameroense regering en verbonden is aan het ministerie van Justitie, moet het nieuwe strafwetboek alle burgers bescherming bieden. “De filosofie in het nieuwe strafwetboek is dat we alle eerlijke burgers moeten beschermen wanneer ze het slachtoffer zijn van misdrijven. Tegelijkertijd willen we de schuldigen niet aan hun lot overlaten.” (DB/PD)