Keniaanse ngo's eisen schuldverlichting in plaats van nieuwe leningen

Eind december 2002 werd Mwai Kibaki geïnstalleerd als nieuwe president van Kenia. Met zijn aantreden kwam een eind aan een periode van veertig jaar waarin de Keniase Afrikaanse Nationale Unie aan de macht was. Sinds het aantreden van Kibaki worden er op economisch terrein tal van vorderingen gemaakt, maar niet iedereen is enthousiast. Diverse non-gouvernementele organisaties zien geen verbetering mogelijk als nieuwe leningen niet worden omgezet in schuldverlichting.

Het nieuwe elan was vorige week voelbaar tijdens een investeringsconferentie toen de overheid andermaal pleitte voor een gunstiger ondernemersklimaat. Ook de manier waarop de regerende Nationale Regenboogcoalitie (NARC) de corruptie aanpakt, wijst op een verandering binnen de Keniase politiek. Zo werd recent een onderzoek ingesteld naar de geruchtmakende Goldenberg-affaire uit begin jaren ‘90, waarbij het Oost-Afrikaanse land beschuldigd werd van frauduleuze goud- en diamantuitvoer. De affaire zou Kenia ruim 490 miljoen euro hebben gekost.

De economische verandering is niet onopgemerkt gebleven, en was onder meer reden voor het Internationaal Muntfonds (IMF) om Kenia weer in de armen te sluiten nadat het land drie jaar was geboycot vanwege mogelijke corruptie en slecht bestuur. Als blijk van goede wil keurde het IMF afgelopen november al een lening van 200 miljoen euro aan het Afrikaanse land goed. Andere financiële instellingen volgden en sloten overeenkomsten af tot een bedrag van 3,3 miljard euro.

Toch is niet iedereen enthousiast over het nieuwe economische beleid. Een aantal Keniase burgergroeperingen pleit voor schuldverlichting in plaats van nieuwe leningen. Onder hen Oduor Ong’wen, voormalig voorzitter van de Nationale Raad van non-gouvernementele organisaties (ngo) in Kenia: In plaats van steeds maar nieuwe leningen af te sluiten, en bijbehorende rente die moet worden afgedragen, zou de regering zich in moeten zetten om met donorlanden afspraken te maken over een schuldverlichting. De schulden zouden moeten worden opgeschort en het geld dat daarmee vrijkomt zou gestoken moeten worden in hulp aan de bevolking, aldus Ong’wen. Ongeveer 56 procent van de 30 miljoen tellende Keniase bevolking leeft onder de armoedegrens en heeft minder meer dan één euro per dag te besteden.

De zorgen over de schuldhulp overheersten met name in de jaren ‘90 de internationale agenda, toen ngo’s - onder de paraplu van Jubilee 2000 - donorlanden stimuleerden om de schuld van arme landen kwijt te schelden. In een in februari uitgebracht rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) wordt gesteld dat de schuldverlichting nog steeds een actueel probleem is. Volgens het rapport “hebben veel arme landen, vooral in Afrika, te maken met extreme schulden en zouden de schulden een groot deel van het bruto nationaal inkomen opslokken. Zo besteedden in 2001 de Minst Ontwikkelde Landen bijna 3 procent van het bruto binnenlands product aan de wegwerking van hun schuld.”

Volgens Chambers of Justice, een Keniase ngo die campagne voert voor schuldverlichting, gebruikt het land bijna de helft van zijn begroting om schulden af te betalen. Bij de begrotingsvoorstellen van vorig jaar wees de overheid 30 procent van het budget toe aan onderwijs, werd 8 procent toegewezen aan de gezondheidszorg en werd er 42 procent gereserveerd voor de afdracht van schulden. De totale schuldenlast van Kenia bedraagt, volgens de Chambers of Justice, ruim 7 miljard euro, maar hoge ambtenaren van het ministerie van Financiën spreken die cijfers tegen. Zij houden het op een bedrag van 6,4 miljard euro, waarvan 2,6 miljard euro een interne schuld bedraagt.

Diverse ngo’s zien vooral het onverantwoordelijk lenen aan vorige regeringen in Kenia als de belangrijkste oorzaak van de grote schuldenlast, en zij vinden dan ook dat de huidige regering van Kibaki niet verantwoordelijk gesteld kan worden voor het financieel beleid van zijn voorgangers. Inspanningen van de ngo’s om het IMF te verleiden tot een uitspraak over het ‘onverantwoord lenen’ hebben tot nu toe bot gevangen.

Een bron binnen de Wereldbank gelooft ook niet dat er echt sprake is van een schuldencrisis in het Afrikaanse land. Kenia moet zeker in staat worden geacht om haar schuld af te betalen. Het grootste dilemma voor het land is toe te schrijven aan de binnenlandse schulden. Als de overheid erin slaagt om die schulden te innen, is een groot deel van het probleem opgelost.

Het zijn woorden die weinig indruk maken bij de diverse burgergroeperingen en zeker hun bezorgdheid niet wegnemen. Zij voorspellen dan ook dat armoede in Kenia een groot probleem zal blijven als de regering er niet in zal slagen om de leningen om te zetten in schuldverlichting.