Kerk omarmt 'The Passion', maar verkettert 'Da Vinci'

‘The Passion of the Christ’ van regisseur en acteur Mel Gibson, die omringd wordt door een groots opgezette publiciteitscampagne, heeft de goedkeuring gekregen van de Latijns-Amerikaanse bisschoppen. De film, een plastische evocatie van de ondraaglijk pijnlijke laatste uren van Jezus, draait voor de derde achtereenvolgende week in de Latijns-Amerikaanse bioscopen en is een groot succes. Alleen al in het eerste weekeinde leverde de film in Latijns Amerika, het werelddeel met het grootste aantal katholieken, meer dan 32 miljoen euro op.

Volgens Elio Masferrer, hoofd van de Latijns-Amerikaanse Vereniging voor Godsdienststudies, is het met name de manier waarop Gibson zijn godsdienstige visie in de film tot uiting brengt die bijdraagt aan de goedkeuring door de katholieke Kerk. Gibson legt de nadruk op de individuele redding en de goedkeuring van het lijden, aldus Masferrer, en dat is een wijze die ook de huidige paus, Johannnes Paulus II, voorstaat. De paus heeft altijd vrij openlijk gestreden tegen progressieve krachten binnen de Kerk.

In de afgelopen 25 jaar is de katholieke Kerk er in geslaagd om de progressieve vleugel binnen de Kerk in Latijns Amerika, die onder bekend staat vanwege de bevrijdingstheologie, volledig naar de achtergrond te dringen. De bevrijdingstheologie, ontstaan in de jaren ‘60, is een stroming binnen de Kerk die zich sterk maakt voor sociale rechtvaardigheid en die voortdurend onrechtvaardige sociale structuren aan de kaak stelt.

Het is niet alleen ‘The Passion’ die zorgt voor deining binnen de katholieke Kerk. ‘The Da Vinci Code’, een boek van de hand van Dan Brown, is de absolute bestseller van dit moment in de VS. Meer dan 40 miljoen exemplaren van het boek zijn er verkocht, en het werk van Brown is vertaald in 30 talen, waaronder het Nederlands. ‘The Da Vinci Code’ is een thriller en gaat uit van het idee dat Jezus was getrouwd met Maria Magdalena en dat de christelijke leer over de godheid en verrijzenis van Christus gebaseerd is op bedrog. Het boek zou, volgens de rooms-katholieke Kerk, een verdraaid beeld geven van de geschiedenis van het christendom, en bovendien een onrealistisch portret schetsen van leden van het Opus Dei, de rechts-conservatieve stroming binnen de rooms-katholieke Kerk.

De Chileense bisschop Juan Ignacio González heeft rooms-katholieken al aangeraden om het boek niet te lezen of te kopen, en een bron binnen de katholieke Kerk in Mexico noemt het werk van Brown ‘laster’: Het is een boek dat gebaseerd is op absurde gegevens en alleen tot doel heeft gelovigen te beledigen.

Kennelijk denkt niet iedereen er zo over. In Chili gaan illegale versies van het boek als zoete broodjes over de toonbank, en ook bij uitgeverijen in Argentinië en Mexico zijn nieuwe exemplaren van het boek bijna niet aan te slepen. De Amerikaanse filmmaatschappij Columbia Pictures heeft bovendien de rechten gekocht om een film te maken, gebaseerd op het boek van Brown.

Het boek brengt, ondanks de vele historische fouten die er in staan, oude en nieuwe theorieën over het bestaan van heilige teksten en gebeurtenissen bij elkaar, aldus Masferrer. Toch hoeft de katholieke Kerk in Latijns Amerika zich niet echt zorgen te maken. De meeste mensen in dit werelddeel lezen veel minder dan mensen in Europa of de Verenigde Staten, en daardoor is het effect van het boek voor de Kerk in Latijns Amerika, zeker als je het vergelijkt met de uitstraling van ‘The Passion’, vrij gering.