In Kisangani voeden de doden de levenden

Op het eerst gezicht heeft het kerkhof langs de tiende avenue in het centrum van Kisangani geen ingang. De begraafplaats is omgeven door een dikke, verwilderde plantenhaag. “Van hieruit kunt u niet zien dat er daarbinnen veldjes zijn aangelegd”, zegt Antoine Lomande, een gepensioneerde werknemer van de dienst Openbare Werken.
Antoine toont zich bereid ons te gidsen en hakt zich een doorgang met de machete. En inderdaad, op het kerkhof liggen bedjes met aardnoten, zoete aardappel, maniok en suikerriet, en wat verder staan enkele hutjes. “Als ik hier geen veldje aanleg, hoe gaan de bezoekers dan nog hun doden terugvinden in dit oerwoud”, verdedigt een kerkhofbewoonster zich. Alleen een hoop stenen verraadt dat hier ooit een kerkhof was.

Trek naar het centrum

Het probleem van Kisangani is dat alleen in het centrale stadsdeel Makiso voldoende water- en elektriciteit is. De vijf buitenwijken zijn bijzonder slecht bediend, en steeds meer mensen trekken naar het centrum. “Sinds ik hier ben beginnen werken als immobiliënmakelaar, ben ik alleen nog maar mensen tegengekomen die in Makiso willen wonen”, zegt Papy Mokaria. “Iedereen trekt naar het centrum.”
Wegens plaatsgebrek hebben sommige mensen dan maar een huisje gebouwd en een tuintje aangelegd op het kerkhof. “Ongehoord”, vindt Antoine Lomande. “In wat voor een tijd leven wij? Die mensen hebben geen scrupules. Alles moet zijn juiste plaats krijgen. Er is op andere plekken genoeg landbouwgrond.”
Ook Gilbert Loya, secretaris van de ngo ‘Vrienden van Nelson Mandela’, is in zijn wiek geschoten. “Iedereen kijkt machteloos toe hoe het kerkhof verandert in een maniokveld. De huizen die er staan, zijn in strijd met de regels voor hygiëne en getuigen vooral van weinig respect voor de doden.” Tegelijk moet hij toegeven dat het kerkhof door zijn verwilderde staat leek op een braakliggend stuk grond.
Gedeelde schuld
Enkele lokale chefs worden met de vinger gewezen omdat ze de verkaveling van het kerkhof hebben toegestaan. “Als de overheid weet dat je hier niet mag bouwen, waarom laat ze de notabelen van de wijk dan ongestoord stukken grond verkopen?”, werpt een man op die zijn huis net naast de grafstenen heeft staan.
De burgemeester van Makiso, Georges Lotumbe, erkent dat zijn personeel het kerkhof heeft laten verwilderen, “bij gebrek aan middelen”. “Als iedereen zijn graven netjes had gehouden, dan zouden de zerken niet zijn ontheiligd”, verdedigt de burgemeester zich.
Wie in Congo een graf vernietigt of beschadigt riskeert een maand tot een jaar gevangenisstraf. Normaal gezien moet er minstens vijftig jaar voorbije zijn voor een stuk grond dat ooit een kerkhof was weer normaal kan worden gebruikt.
(InfoSud/vertaling IPS)