Klimaatverandering kan malariaverspreiding op de kop zetten

Wetenschappers breken zich al jaren het hoofd over de vraag welke invloed de klimaatverandering precies zal hebben op de verspreiding van malaria in de wereld. De ziekte wordt doorgegeven door de parasiet Plasmodium, die door muggen van mens tot mens wordt overgedragen. De parasiet is gevoelig voor temperatuur: in het lichaam van de mug ontwikkelt hij zich niet snel genoeg onder de 16 graden, en boven de 40 graden sterft hij.

Twaalf uur

Onderzoekers van de Staatsuniversiteit van Pennsylvania waarschuwen echter dat er tot nog toe teveel gerekend is met gemiddelde temperaturen. Ze ontdekten een belangrijk tijdsvenster waarin de parasiet geen warmte verdraagt. In de eerste twaalf uur nadat hij het lichaam van de mug is binnengedrongen, moet de temperatuur onder de 31 à 32 graden blijven om de parasiet in leven te houden.
Omdat de muggen enkel ’s nachts actief zijn, kan een beet laat op de nacht daarom fataal zijn voor de bacterie. “Als de klimaatverandering voor meer dagen zorgt waarop die drempel snel overschreden wordt, dan kan de ontwikkeling van parasieten op grote schaal teruggedrongen worden”, zegt hoofdonderzoeker Matthew Thomas op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Science (AAAS). De klimaatverandering kan er dus voor zorgen dat de ziekte terrein verliest in de gebieden waar ze nu erg veel voorkomt.

Invasie van berggebieden

De wetenschapper waarschuwt echter ook meteen dat de invloed van de stijgende temperatuur op de verspreiding in hoger gelegen gebieden mogelijk sterk onderschat is. Een malariavrije streek met een gemiddelde temperatuur van 15 graden, kan door enkele graden verschil ineens parasietvriendelijk worden. Bovendien houden de gemiddelde temperaturen nog te weinig rekening met de fluctuaties gedurende de dag. Een groot deel van de dag zou er een veel hogere temperatuur zijn, en zou de ontwikkeling van de parasiet dus gestimuleerd worden.
Volgens Thomas kunnen de nieuwe resultaten erop wijzen dat de bestaande voorspellingen over de verspreiding van malaria er voor 50 tot 100 procent naast kunnen zitten. Zijn conclusies worden ondersteund door nieuwe gegevens van de Universiteit van Michigan over malaria in hoger gelegen gebieden in het westen van Kenia. Een temperatuurstijging met 0,5 graden heeft er geleid tot een verviervoudiging van het aantal malariagevallen.