Klimaatverandering steekt ontbossing en vervuiling voorbij

De diversiteit van het leven op aarde verschraalt pijlsnel als gevolg van vervuiling en ontbossing en de invasie van uitheemse dier- en plantsoorten. Maar klimaatverandering steekt die oorzaken voorbij, voorspelt wetenschapper David King, de meest invloedrijke wetenschappelijke adviseur van de Britse regering. De opwarming van de aarde gebeurt zo snel dat veel soorten zich niet snel genoeg zullen kunnen aanpassen, schrijft King deze maand in het Britse tijdschrift Birds.

De World Conservation Union (IUCN) in Genève, vindt die these zeer aannemelijk. De destructieve invloed van de klimaatverandering is nergens zo duidelijk als in het poolgebied, zegt Jeffrey McNeely, de leidende wetenschapper van de IUCN. Het smeltende ijs en het ontdooien van de permafrost maait de levensbasis van de bestaande soorten weg. De klimaatverandering zal het verdwijnen van de leefomgeving van dieren en planten nog versnellen, voorspelt McNeely.

En het ging al erg snel. Het tempo waaraan soorten verdwijnen, ligt duizend keer hoger dan in welke andere periode in de geschiedenis dan ook. Het Millennium Ecosystem Assessment, een ambitieus onderzoeksproject van 1350 wetenschappers waar 22 miljoen dollar achter zit, berekende dat een derde van alle zoogdieren, vogels en amfibieën tegen de helft van deze eeuw verdwenen kunnen zijn.

Het dunne laagje leven dat de aarde bedekt, telt 10 tot 100 miljoen meercellige soorten, al zijn slechts anderhalf miljoen daarvan in boeken beschreven. Het gros van die soorten leeft diep in de oceanen. Het uitsterven van diersoorten is niet alleen jammerlijk voor nostalgici. Levensvormen hebben mekaar nodig, want alles is met elkaar verbonden, zegt Rod Mast van de milieugroep Conservation International.

Al zijn sommige soorten essentiëler voor het geheel dan andere. Zeeschildpadden bijvoorbeeld, zijn een hoeksteensoort. Ze houden koraalriffen en zeegras in leven. Hun eieren zijn een belangrijke voedselbron voor zeevogels en zoogdieren aan de kust. Het is nog onduidelijk in hoeverre de belangrijkste soorten bedreigd zijn, maar het verdwijnen ervan zou een ramp zijn voor de ecosystemenen in de oceanen.

Over de ecosystemen op het land is meer bekend. Meer dan 15.500 diersoorten staan op het punt te verdwijnen en 60.000 andere evolueren naar gevaarlijk kleine aantallen, aldus de 2004 Red List of Threatened Species van de World Conservation Union. Als het zo doorgaat, zal de wereld er in 2050 behoorlijk saai uitzien.

Overbevolking is niet het grootste probleem, zegt de IUCN. De wereldwijde consumptie van grondstoffen is sinds het begin van de vorige eeuw gestegen met een factor 16, terwijl de wereldbevolking slechts verviervoudigd is. We moeten ophouden met stomme dingen te doen, zoals subsidies geven aan activiteiten die economische en ecologisch schade aanrichten, zegt Stuart Pimm, een bekende bioloog van de Duke universiteit in Noord-Carolina. De visserij is er zo eentje: wereldwijd is de sector 50 miljard dollar waard - zoveel vis wordt er verkocht aan wal - maar overheidssubsidies voor de visserij komen neer op honderd miljard dollar. (MM/PD)