Kloof tussen Oost- en West-Duitsland blijft groot

“Veel Oost-Duitsers zijn gefrustreerd”, zegt burgerrechtenactivist Rainer Müller. Hij was een van de tienduizenden manifestanten in Leipzig die eind jaren 80 een eind maakten aan de dictatuur. “We dachten dat we in het paradijs zouden terechtkomen. Alles leek mogelijk in 1989. Maar de verwachtingen waren te hoog gespannen.”

Wie vandaag door Oost-Duitsland rijdt, ziet perfect gerenoveerde stadscentra met drukke winkelstraten en moderne kantoorgebouwen. Maar schijn bedreigt. De jonge Oost-Duitse deelstaten krijgen nog steeds financiële hulp van West-Duitsland.

In 2008 alleen al werd 80 miljard euro getransfereerd naar het oosten. Twaalf procent van de Oost-Duitsers is werkloos, bij de West-Duitsers is dat zeven procent. Een arbeider in Oost-Duitsland verdient gemiddeld 30 procent minder dan zijn West-Duitse collega, een kloof die de laatste jaren niet kleiner geworden is.

“Oost-Duitsland heeft de hoge inkomsten van bedrijfshoofdkwartieren nodig”, zegt Ulrich Blum, voorzitter van het Instituut voor Economisch Onderzoek Halle (IWH). Geen enkele van de dertig belangrijkste bedrijven op de Duitse beursindex Dax heeft zijn hoofdzetel in het oosten van het land.

Vrij land

Via hun vreedzame revolutie hebben de Oost-Duitsers niet alleen het kapitalisme maar ook de democratie geïmporteerd. Ze kunnen nu hun stem uitbrengen tijdens vrije verkiezingen. Er is geen geheime politie meer die opposanten achter de tralies draait.

“Ik ben blij dat mijn kinderen in een vrij land opgroeien”, zegt Müller. “We wilden vrijheid – en we hebben het gekregen.”

Bij de federale verkiezingen van 27 september wonnen die Linke, de opvolgers van de SED, de leidende partij in de DDR, bijna een derde van de stemmen in het oosten. In de westelijke deelstaten speelde de partij geen rol van betekenis. De opkomst voor de stembusgang lag in het Oost-Duitsland veel lager.

Uit een recent onderzoek van het Instituut voor Demoscopie Allensbach (Ifd) blijkt dat twee op drie Oost-Duitsers meer verschillen dan gelijkenissen zien met de West-Duitsers. De meesten zien zichzelf eerder als Oost-Duitsers dan als Duitsers, in het westelijke landsdeel is het net andersom.

Een onderzoek van verzekeraar Allianz Deutschland liet vorig jaar zien dat West-Duitsers optimistischer zijn. Meer dan de helft, 55 procent, ziet zijn toekomst rooskleurig in. Bij de Oost-Duitsers is dat 42 procent.

Blij met hereniging

Twintig jaar geleden was Rainer Müller erbij toen de SED capituleerde voor het Oost-Duitse volk. Zeventigduizend burgers waren op 9 oktober samengekomen in het centrum van Leipzig, waar ze vrede en vrijheid eisten. “We hadden een droom”, zegt Müller. “En uiteindelijk is het dat allemaal waard geweest.”

Op 9 november 1989 viel de Muur. Volgens Ifd zijn twee op drie Oost-Duitsers blij dat beide landsdelen na veertig jaar herenigd werden.