Kraft ontwaart 'onvoldoende vraag' naar eerlijke koffie

Het initiatief voor de internationale campagne voor een eerlijkere koffiehandel gaat uit van de hulporganisatie Oxfam International. Die organisatie vestigde een half jaar geleden de aandacht op de penibele situatie waarin zo’n 25 miljoen koffieboeren verkeren als gevolg van de crisis op de koffiemarkt. De internationale koffieprijzen zijn ongeveer gehalveerd in vergelijking met drie jaar geleden en bedragen al geruime tijd minder dan de productiekost. In meer dan 50 koffieproducerende landen heeft dat voor grote sociale problemen gezorgd, want koffie is een belangrijk exportproduct dat niet zomaar kan worden vervangen. Veel arme boeren zijn hun eigen plantages kwijtgespeeld of hun baan bij grotere producenten; banken staan koffieboeren geen kredieten meer toe. Alleen al in Centraal-Amerika zijn de voorbije jaren 600.000 banen verloren gegaan in de koffiesector. In kleine landen die veel koffie exporteren, tast het gebrek aan exportinkomsten ook het overheidsapparaat aan.

De daling van de koffieprijzen heeft te maken met een overaanbod aan koffie op de internationale markt. Pogingen van de producentenlanden om het aanbod terug te schroeven, hebben tot hiertoe weinig zoden aan de dijk gebracht. Volgens Oxfam International moeten de grote koffiebranders hun verantwoordelijkheid opnemen - zij beheersen de markt en romen het grootste deel van de winsten af. Oxfam vindt dat bedrijven als Kraft (met als koffiemerken HAG en Jacobs), Procter & Gamble, Sara Lee (Douwe Egberts) en Nestlé - samen goed voor de helft van alle koffieaankopen ter wereld - al hun producenten leefbare prijzen zouden moeten betalen. De organisatie eist ook dat de koffiebranders ten minste voor vijf procent fair trade-koffie zouden gaan verhandelen. Voor dergelijke koffie krijgen de producenten een goede en gegarandeerde minimumprijs; de kopers sluiten ook langetermijncontracten met de producenten en zorgen er via prefinanciering of goedkope leningen voor dat hun leveranciers niet meer constant op de rand van de financiële afgrond moeten balanceren.

Maar Kraft stelt dat er onvoldoende vraag is naar dergelijke ‘eerlijke koffie’. Actievoerders werpen op dat die vraag gecreëerd kan worden. In Groot-Brittannië heeft fair trade-koffie al 14 procent van de markt ingepalmd. In Nederland haalt eerlijke koffie een marktaandeel van 3,5 procent, in België 1,2 procent.

Ook op andere eisen van de koffie-actie antwoordt Kraft negatief. Oxfam International stelt voor dat de grote koffiebranders hogere kwaliteitsnormen zouden gaan hanteren en middelen ter beschikking zouden stellen om vijf miljoen zakken koffie van slechte kwaliteit te vernietigen. Volgens Kraft-voorzitter Louis Camilleri is het niet de opgave van zijn onderneming het aanbod te verminderen, de eerlijke handel te bevorderen of ervoor te zorgen dat er minder koffie van lage kwaliteit in omloop komt. Kraft zet zich in om de vraag te verhogen, aldus Camilleri. Hij vertelde de aandeelhouders dinsdag ook dat Kraft goedkope koffie aankoopt in Vietnam en Indonesië die niet beantwoordt aan de normen van de Internationale Koffieorganisatie - de eerste keer dat een grote brander die praktijk toegeeft. Kraft zou wel met die producenten samenwerken om de kwaliteit van die supergoedkope koffie op te trekken.

Kraft spant de wagen voor het paard, zegt Simon Billenness van Oxfam-America. Als Kraft de producenten in Vietnam en Indonesië een eerlijke prijs zou betalen, zouden die boeren de middelen hebben om betere koffie te produceren. Nu hebben ze gewoon het geld niet om over de kwaliteit van hun product te waken. Geld om de koffieboeren beter te betalen heeft Kraft in elk geval wel – tijdens de eerste drie maanden van het jaar boekte het concern een nettowinst van 848 miljoen dollar.

Oxfam gaat door met acties om de grote branders onder druk te zetten. Vrijdag dient een aantal aandeelhouders van Procter & Gamble een resolutie in voor een aandeelhoudersvergadering later dit jaar waarin de directie wordt opgeroepen de gevolgen van de koffiecrisis in overweging te nemen en maatregelen uit te werken om het levensonderhoud van de koffieleveranciers van het bedrijf te verzekeren.