Kwetsbaren aller landen...

Volodia in de koolmijn kruipt, mompelt hij de woorden: ‘Huiver, mijn, want hier komt de dronken mijnwerker.’ Dan schuift hij de “muizenval” in, een schacht van hooguit 40 centimeter hoog en zo’n zeventig meter lang. Op zijn buik liggend hakt hij de kolen en vult hij de metalen trog, die later naar buiten getrokken wordt. Het zijn beelden uit de recente film Workingman’s Death die ons eraan herinneren dat, terwijl de handenarbeid uit België wegsijpelt, hij in zijn onmenselijkste vorm nog bestaat in de rest van de wereld.
De film toont artisanale mijnwerkers in Oekraïne, solferkappers in Indonesië, scheepsontmantelaars in Pakistan, slachters in Nigeria en staalarbeiders in China. En de meeste mensonwaardige arbeid haalt onze schermen niet eens wegens niet fotogeniek.
Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) slaagt de helft van de 2,8 miljard mensen met werk er niet in om hun gezin boven de twee-dollar-per-dag-per-hoofd armoedegrens te hijsen. Erger nog: 520 miljoen werkers leven met hun gezin in extreme armoede, met minder dan één dollar per dag per hoofd. Zestig procent van die extreem arme arbeiders zijn vrouwen. En daarvoor zwoegen ze méér dan 37,5 uur per week.
Het probleem van de werkende armen groeit vooral in SubSahara-Afrika, maar ook Zuidoost-Azië, Zuid-Azië en Noord-Afrika hebben er in toenemende mate mee af te rekenen. De globaliserende economie zorgt er bovendien voor dat die trend tot in de ontwikkelde, post-industriële wereld voelbaar is. Want, zo gaat de logica, als we in Europa iedereen aan het werk willen krijgen, dan moeten we rekening houden met “de realiteit van de globalisering” -lees: dan moeten we concurreren met de lagelonenlanden. In het Frans hebben ze daarvoor een specifieke term: précariser le travail. De loonarbeid kwetsbaarder, instabieler maken: minder loon en vooral minder bescherming voor de werkers.
Dat de Fransen daar geen fromage van lusten, hebben ze de voorbije maand uitgebreid op straat gedemonstreerd. Vaderlandse en internationale commentatoren waren eensgezind over het Franse protest tegen de “kwetsbare” jongerencontracten: al wie zich verzet tegen de afbouw van bestaande loon- en arbeidsvoorwaarden, begrijpt geen jota van de mondiale economie en graaft zijn eigen graf en dat van de komende generaties. Met andere woorden: er is maar één uitgang, dames en heren loontrekkenden, en dat is de trap naar beneden.
Gelukkig zijn er ook nog stemmen die, op basis van stevige feitenkennis en een grondige analyse van de mondiale economie, andere uitwegen zien. In een recent rapport herhaalt de IAO nog eens dat economische groei alleen maar voor sociale vooruitgang zal zorgen als er internationale normen voor arbeid afgesproken en afgedwongen worden. Het sociale beleid, stelt de IAO vast, loopt een generatie achter op het financiële, economische en handelsbeleid. Dat moet nu dringend veranderen, er moet een sociale vloer komen in de globaliserende economie, anders zakken we met zijn allen weg in een asociaal moeras. Het streefdoel is vandaag meer dan ooi: waardig werk voor iedereen, wereldwijd.
Wie beweert dat dit gerealiseerd kan worden door werkers onbeschermd bloot te stellen aan de druk van de multinationale bedrijfswereld, begrijpt het woord waardig niet en voedt de antipolitiek. Maar wie denkt dat de werkzekerheid uit het verleden zonder meer behouden kan blijven als we maar hard genoeg protesteren, maakt zichzelf wat wijs. Om in 2006 zekerheid en waardigheid voor de mondiale werkers waar te maken, hebben we behoefte aan een beleid dat mensen met reële instrumenten beschermt tegen de onzekerheid van de arbeidsmarkt.
Het probleem is immers niet een baan die verdwijnt -Volodia zal er niet om rouwen als hij zijn schacht moet verlaten- maar de afbraak aan rechten en toekomstperspectieven die in West-Europa vaak samenhangt met een ontslag en het zoeken van een nieuwe baan. Dat is de echte onveiligheid die onze straten bedreigt.