Latijns-Amerikaanse migranten keren terug naar huis

Nelsy Lizarazo, woordvoerder in Ecuador van het Internationale Netwerk voor Migratie en Ontwikkeling, merkt “bij de emigranten een duidelijke intentie om terug te keren.” Dat verlangen ziet ze “zelfs bij jongere generaties die daar geboren zijn, of die op zeer jonge leeftijd uit Ecuador, Peru, Bolivia of Centraal-Amerika vertrokken zijn.”

“Dat was niet het geval tot 2008, maar vorig jaar hebben ze gevoeld dat de deuren voor hen dicht gingen.” Daarom zal 2011 beslissend worden, zegt Lizarazo.

Geen kans

De Ecuadoraanse minister voor migrantenzaken, Lorena Escudero, bevestigt dat “de crisis van het kapitalisme in de landen van het Noorden tot een geleidelijke en aanzienlijke, maar geen massale terugkeer van Ecuadoraanse emigranten heeft geleid, vooral uit Spanje. In 2011 verwachten we nog meer mensen die terugkeren, maar dat zal evenmin massaal gebeuren.”

Escudero vermoedt dat de crisis in Europa nog een tijdje aanhoudt. Als de werkloosheid in Spanje al 20 procent bedraagt hij de actieve bevolking, dan zal dat zeker “meer dan 28 procent zijn bij de Latijns-Amerikaanse immigranten, waarvan Ecuadoranen met een half miljoen mensen de grootste groep vormen.” Dat komt doordat de zwaarste getroffen sectoren net die zijn waar de meeste Ecuadoranen werken: de bouw- en de dienstensector, zegt Escudero.

Ze merkt ook dat sommige Ecuadoranen van Spanje naar Duitsland, Zwitserland of landen in het Noord-Europa getrokken zijn. “Nu is er een stroom van geldzendingen van die landen naar Spanje, waar velen hun familie hebben, en tegelijk naar Ecuador, zoals men altijd gedaan heeft.”

Volgens minister Escudero geven de Spaanse banken de immigranten zelfs geen kans. “Daardoor is al op veel huizen beslag gelegd en in sommige gevallen is een deel van de familie teruggekeerd. Als de achterblijvers niet snel werk vinden, zullen ze dit jaar terugkeren.”

Lening

Op de gelijkvloerse verdieping van het Ecuadoraanse Secretariaat voor de Migrant (Senami) wacht een jong echtpaar met een kindje op de arm zijn beurt af. “We komen kijken hoe het staat met de lening die we aangevraagd hebben”, zegt Joselino Mayorga. Hij vertelt dat ze na vijf jaar uit Spanje zijn teruggekeerd. “Het ging er slecht voor ons, we zijn allebei onze baan kwijtgeraakt.”

Mayorga vroeg een lening aan bij het Senami, via de Bank van de Migrant, een overheidsinitiatief dat niet echt een bank is maar wel leningen verstrekt aan emigranten die terugkeren naar Ecuador.

Het gezin Mayorga maakte ook gebruik van het terugkeerprogramma van de Spaanse regering. Als ze terugkeerden naar hun land van herkomst, dan kregen ze meteen één jaar werkloosheidsuitkering, uitbetaald in twee schijven.

Terugkeren is recht

“Terugkeren is een recht”, zegt minister Escudero. “Het Senami moedigt de Ecuadoranen niet aan om terug te keren en we werken ook niet met de Europese landen samen opdat ze onze mensen terugsturen. Wat we doen is de mensen begeleiden die recht hebben om terug te keren naar hun vaderland.”

Het Senami heeft daarom het programma Welkom Thuis opgezet, met sociale investeringen, soepeler douaneformaliteiten, belastingvrijstellingen, en kortingen bij de aankoop van een woning en het afsluiten van een lening.

Toch zijn de terugkeercijfers niet echt hoog. Het Senami heeft sinds 2008 ongeveer 14.000 teruggekeerde gezinnen geholpen. “In vergelijking met het half miljoen Ecuadoranen dat zich alleen al in Spanje bevindt, is dat aantal klein”, zegt minister Escudero. “Maar onze belangrijkste taak is via de Casas Ecuatorianas, die we in het buitenland hebben, de banden met Ecuadoranen aan te halen en hen te helpen.”

Dilemma

De slechte economische situatie in landen als Spanje en de VS lijkt niet automatisch tot een terugkeer van de immigranten te leiden. “Het economische aspect is beslissend om terug te keren, maar als de immigranten zich eenmaal gevestigd hebben in het land van bestemming, dan gaat een nieuwe wereld voor hen open”, zegt Lizarazo. De kinderen raken er ingeburgerd, en de kansen die het onderwijs, de gezondheidszorg en de cultuur bieden, zijn sterke motieven om te blijven. Maar “als die kansen verdwijnen, dan komen ze voor een dilemma, dan moeten ze een oplossing vinden of beginnen af te wegen of de omstandigheden in het land dat ze hebben achtergelaten, geschikt zijn om terug te keren.”