Leerkracht is hondenstiel in Latijns-Amerika

Ik had stemproblemen, veelvuldige luchtweginfecties die ik overkreeg van de kinderen, en artrose in mijn knieën van het trappenlopen en lange rechtstaan voor de klas en in de bus van en naar huis (drie uur per dag). Aan het woord is María Angélica Lizama, a 56-jarige lerares in twee scholen in de Chileense hoofdstad Santiago. Lizama geeft les in twee scholen, de staatsschool República del Paraguay en de privé-school Jaime Eyzaguirre, die ook overheidssubsidies krijgt.

Zowel in stadsscholen als in gesubsidieerde privé-scholen zijn de werkomstandigheden voor leerkrachten erg armzalig, zegt ze. Gewoonlijk zitten er 45 of meer leerlingen in een klas, waardoor we niet anders kunnen dan roepen.

Eind oktober rondde de Unesco, de educatieve poot van de VN, een studie van 210 pagina’s af. Daaruit blijkt dat Lizama’s verhaal representatief is voor Chili, maar ook voor Argentinië, Ecuador, Mexico, Peru en Uruguay.

De cijfers zijn vergelijkbaar, we pikken er nog enkele van de ergste uit. In Uruguay kampt 65 procent van de leerkrachten met rugpijn. 48 procent van de Ecuadoriaanse onderwijzers klaagt over stress, 47 procent van de Argentijnse leraars en leraressen over angst en 49 procent van de Chileense over slapeloosheid - 16 procent slikt slaappillen.

Veel problemen liggen aan slechte infrastructuur. In Peru noemt 96 procent van de leerkrachten het klasmeubilair en het leermateriaal onaangepast, en in de andere landen bleek dat al niet veel beter. Voeg daarbij de grote en dus vaak lawaaierige klassen.

De Unesco-studie rapporteert ook dat leerkrachten uit alle onderzochte landen behalve Uruguay zich steeds meer zorgen maken over geweld op school. 37 procent van de Argentijnse leerkrachten zegt dat ze met fysiek geweld zijn bedreigd.

De oorzaak is de steeds afnemende interesse van de staat in de werkomstandigheden en gezondheid van de leerkrachten. Maar ook vakbonden en zelfs academici verwaarlozen het onderwerp. Dat zegt de verantwoordelijke van de Unesco-studie in Peru, Ricardo Cuanca. Hij is tegelijk psycholoog-opvoeder en coördinator van het onderwijsprogramma van de Duitse Technische Cooperatie.

Het Ecuadoriaanse deel van de studie lag in handen van Eduardo Fabara, doctor in de onderwijskunde en directeur van het Ecuadoriaanse Nationale Centrum voor Sociaal en Onderwijskundig Onderzoek. Hij schuift de schuld op programma’s die de rol van de staat inperken, maar roept op dat niet alleen de nationale overheid, maar ook het plaatselijk bestuur, verenigingen en niet-gouvernementele organisaties samenwerken ten voordele van het onderwijs. (ADR)